زبان فارسی در قرون گذشته به عنوان زبان علمی و فرهنگی، دینی، تجاری، سیاسی و بین المللی در مناطق وسیعی از جمله شبه قاره هند رواج داشته است.

کتاب «تأثیر زبان فارسی بر زبان هندی» نوشته پژوهشگر و زبانشناس هندی پرفسور هاردو بحری  از نگاه زبانشناسی و با بررسی تاریخی و فرهنگی به تشریح تأثیرات زبان فارسی بر زبان هندی می پردازد.

بررسی تأثیر زبان فارسی در زبان هندی، به دلیل اهمیت تاریخی و فرهنگی آن، بسیار حائز اهمیت است. این کتاب می‌تواند برای ایرانیان شناخت بهتری از گستره و رواج زبان فارسی در بین دیگر مردمان و نیز ژرفای ارتباطات فرهنگی بین ایران و هند  و نیز، تاریخ فرهنگی هند را فراهم کند.

این کتاب به خوانندگان این امکان را می‌دهد که درک بهتری از رابطه بین زبان فارسی و زبان هندی پیدا کنند و با توجه به تاریخ و فرهنگ دو کشور، به یافتن شباهت‌ها و تفاوت‌های زبانی در دو زبان، بپردازند. این کتاب مورد توجه دانشجویان و پژوهشگران ارتباطات فرهنگی و روابط بین‌الملل، زبان و ادبیات فارسی، زبانشناسی، ایرانشناسی، هندشناسی، تاریخ، فرهنگ و ادبیات هند و ایران قرار خواهد گرفت.

نویسنده در پیشگفتار کتاب و مقدمه تاریخی نوشته است: «این کتاب می‌کوشد عناصر زبان فارسی را که در دوره‌ای هشتصد ساله راه خود را به زبان و ادبیات هندی گشوده‌اند، گردآوری نماید. به امید آن که این نوشتار به عنوان منبع و راهنمایی برای پژوهشگران جوان و مشتاقی که در تلاش بررسی این بخش مهم و بزرگ از تاریخ، فرهنگ و زبان هستند، به کار آید. ردپای تأثیر زبان فارسی به سرعت از زبان هندی در حال پاک شدن است و برای بررسی دقیق این تأثیر، باید پژوهش دیگری توسط نسل کنونی پژوهند‌گان که هر دو زبان فارسی و هندی را می‌دانند، انجام پذیرد.

در دانش زبان، این نکته که زبان هندی خواهر زبان هندوآریایی کهن است، امری بسیار بدیهی است. وابستگی زبانی ریگ‌ودا و زنداوستا  آشکارا دال بر این است که سرچشمه هر دو زبان یکی است. زبان‌ سرودهای دینی برهمن‌ها و پارسیان نیز چیزی جز دو گویش از دو یا چند قبیله همان ملت نیست. در این نوشتار کوشش می‌شود تا سرتاسر قلمرو زبان و ادبیات بررسی شود.

این نفوذ در بخش ادبیات همانطور که در بخش چهار خواهیم دید، به ویژه به خاطر عادات دور و دراز ادبیات هندی، از منظر زبانی بسیار محدود و ناچیز بوده است؛ اما نفوذ واژگانی بسیار گوناگون، شدید و گسترده بوده است.

در واقع نباید انتظار داشت هیچیک از عناصر دیگر همچون دستور زبان هندی در زمانی که فارسی زبان اصلی بوده و نفوذ بسیار قوی هم داشته، تکمیل شده باشد. نیز، همانطور که پیشتر نشان داده شد، فارسی یا هندی فارسی زده (اردو) بویژه نزد طبقة شهرنشین، زبانی ارزشمند بوده و در ادامه خواهیم دید که هرچند بیشترین نفوذ مربوط به واژگان بود؛ اما هندی نوین دربردارنده صور دستور زبانی و آوایی است که ریشه در زبان فارسی دارد.

شاید در جهان زبان‌ها، تاریخ واژه‌های وام‌گرفته هندی از فارسی بی‌مانند باشد. این واژگان وام‌گرفته واژه‌هایی سرشار، جامع، حقیقی و توصیفی هستند؛ اما خواهیم دید واژگان وام گرفته از فارسی نه تنها دربردارنده اسم‌ها و صفت‌ها هستند که حتی پیشوندها، پسوندها، قید‌ها، حروف ربط، حرف ندا و افعال و شمار فراوانی از واژگان ناقص را هم شامل می شود.»

مباحث مطرح شده در کتاب تاثیر زبان فارسی بر زبان هندی

ریشه‌های تاریخی ارتباط زبان فارسی و هندی از جمله دوره‌های اسلامی و نفوذ زبان فارسی در دربارهای هند

تاثیر واژگان فارسی بر زبان هندی در حوزه‌های مختلف مانند ادبیات، علم، دین و فرهنگ

تاثیر ساختار دستور فارسی بر زبان هندی

تاثیر زبان فارسی بر ادبیات هندی: بر سبک و محتوا و موضوعات ادبی در هند

بخش اول مقدمه تاریخی؛ بخش دوم ماهیت تاثیر؛ بخش سوم: تاثیر زبانی: تاثیر واژگانی در واژگان مذهبی، فرهنگی،اداری-اجرایی و نظامی، واژگان آموزشی، هنری، بازی‌ها و ورزش‌ها، پرندگان و حیوانات، باغبانی، القاب، در صفات، اسامی انتزاعی، افعال، ضمایر، مشتقات: پیشوندها و پسوندها، تاثیر دستوری، آواشناسی، اصطلاحات: متداول‌ترین کلمات فارسی در اصطلاحات هندی؛ بخش چهارم تأثیر بر ادبیات: در واژه پردازی، قالب‌ها و در موضوعات.

در پایان، فهرست منابع و مآخذ مولف و مترجمان آمده است. مترجمان در ابتدای کتاب در نوشته ای با عنوان «یادداشت مترجمان» علاوه بر ذکر دلایل اهمیت ترجمه کتاب، ویژگی های ترجمه حاضر و معرفی مباحث مطرح شده در کتاب به معرفی نویسنده و آثار وی و نیز تاثیرشرایط تاریخی، اجتماعی و سیاسی بر پژوهش‌های دکتر بحری پرداخته‌اند. همچنین، با درج پاورقی های توضیحی و تکمیلی، به خواننده در کسب اطلاعات بیشتر و درک بهتر متن کمک کرده‌اند.

هاردو بحری زبانشناس، منتقد ادبی و لغت نامه نویس، بیشتر زندگی خود را وقف پژوهش در زبان های هندی و پنجابی کرد و به دلیل آثارش در این حوزه‌ها شناخته شده است.  وی متولد سال ۱۹۰۷ میلادی در پنجاب هند است و تحصیلات دانشگاهی خود را در دانشگاه پنجاب به انجام رساند . او پس از جدایی پاکستان و هند به شهر الله آباد در استان اوتارپرادش هند مهاجرت کرد و استاد گروه زبان‌های هندی در دانشگاه الله آباد شد و به تدریس و تحقیق در رشته زبان شناسی نظری و کاربردی و همچنین، نقد ادبی پرداخت و ۱۶ کتاب از خود به جای گذاشته است. وی در سال ۲۰۰۰ میلادی چشم از جهان فرو بست. کتاب تاثیر فارسی بر زبان هندی یکی از آثار ماندگار او است.

 فرهاد پالیزدار پژوهشگر ارشد روابط فرهنگی بین‌المللی در سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی و در سال‌های 1373 تا 1378 مسئول خانه فرهنگ جمهوری اسلامی ایران در دهلی‌نو و بمبئی بوده است.

نرگس جابری‌نسب عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب است. وی علاوه بر تدریس، کتاب و مقالات متعددی در زمینه زبان و ادبیات فارسی به خصوص در هند به نگارش درآورده است.

روابط عمومی و اطلاع رسانی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی