نشست «نقش علوم و فناوریهای نرم و صنایع خلاق در ارتقای برند ملی» برگزار شد
سومین روز «هفته پژوهشی برند ملی ایران» با برگزاری نشست تخصصی «نقش علوم و فناوریهای نرم و صنایع خلاق در ارتقای برند ملی» در پارک ملی علوم و فناوریهای نرم و صنایع خلاق جهاد دانشگاهی برگزار شد.
در این نشست، ضمن قدردانی از حمایتهای سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، بنیاد ایرانشناسی، دانشگاه علم و فرهنگ و مدیران و اساتید حاضر، به معرفی فعالیتهای اندیشکده مطالعات راهبردی برندسازی ملی ایران پرداخته شد؛ اندیشکدهای که از اردیبهشت سال گذشته با مشارکت متخصصان این حوزه شکل گرفته و تاکنون ۲۵ نشست تخصصی، ۲۲ گزارش سیاستی و چندین برنامه رادیویی با محوریت برند ملی ایران تولید کرده است.
در این نشست تأکید شد که برندسازی ملی بهعنوان یکی از مهمترین مؤلفههای قدرت نرم، نقش تعیینکنندهای در تصویر جهانی ایران دارد و با وجود ظرفیتهای عظیم فرهنگی، تاریخی و انسانی کشور، هنوز نیازمند نگاه راهبردی و منسجمتری است.اساتید و صاحبنظران حاضر، از جمله پرویز کرمی، رضا مستمع، بهنام زنگی و فؤاد نجمالدین، دیدگاهها و تجربیات خود را درباره جایگاه علوم نرم و صنایع خلاق در تقویت برند ملی ایران ارائه کردند. این نشست با هدف تبادل نظر، جمعبندی تخصصی و پاسخ به پرسشهای حاضران برگزار شد.
رضا مستمعی، مدیر گروه فرهنگ، مومی، هنر و صنایع خلاق مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی، با تأکید بر ضرورت وجود عزم و اراده جدی در بالاترین سطح اجرایی کشور برای توسعه صنایع خلاق، گفت: پیش از تدوین هرگونه قانون، سند یا برنامه، آنچه کشور به آن نیاز دارد، عزم واقعی و راهبری واحد است؛ عزمی که به باور من باید از نهاد ریاستجمهوری شکل بگیرد.
وی در سخنرانی خود ضمن قدردانی از تلاشهای کرمی در سالهای گذشته برای تقویت صنایع خلاق و تصویب سند ملی توسعه فناوریهای فرهنگی و نرم در شورای عالی انقلاب فرهنگی، تصریح کرد: این سند نیازمند بهروزرسانی و تکمیل است و باید در نهایت به تصویب یک قانون جامع در حوزه صنایع خلاق و برندسازی ملی منجر شود.
مستمعی با اشاره به تجربیات موفق جهانی، از کره جنوبی بهعنوان یک الگوی قابل مطالعه نام برد و افزود: کره جنوبی طی چند دهه و با راهبری مستمر دولتها، توانست از صنایع خلاق بهعنوان ابزاری برای ارتقای برند ملی خود استفاده کند. نکته مهم این تجربه، نقش مستقیم رئیسجمهور در هدایت سیاستهای برندسازی و تدوین نگاشت نهادی شفاف برای دستگاههای اجرایی بوده است.
پرویز کرمی در نشست «برند ملی و فناوریهای نرم» ضمن قدردانی از برگزارکنندگان این برنامه، بهویژه اندیشکده مطالعات برند ملی و پارک علوم و فناوریهای نرم و صنایع خلاق، این نشست را گامی مهم و ملی در پرداختن به یکی از موضوعات راهبردی کشور دانست.
وی با اشاره به ارتباط ناگسستنی برند ملی و فناوریهای نرم تصریح کرد: اگر قرار است تصویر واقعی عظمت، داراییها و توانمندیهای ایران در سطح جهانی نمایش داده شود، مسیر آن از صنایع خلاق میگذرد. سینما، هنر، موسیقی، معماری، مد، پویانمایی و سایر صنایع فرهنگی، مقوم و تقویتکننده برند ملی هستند.
دبیر سابق ستاد صنایع فرهنگی و خلاق معاونت علمی ریاستجمهوری با انتقاد از کمکاریهای ساختاری افزود:ما به ایران ظلم کردهایم، چون نتوانستهایم ظرفیتهای طبیعی، فرهنگی، تمدنی، علمی و فناورانه کشور را آنگونه که شایسته است به جهان معرفی کنیم. ایران با داشتن تنها یک درصد از خاک مسکون دنیا، صاحب دو درصد از تولید علم جهانی است، اما این مزیت به برند ملی تبدیل نشده است.
فؤاد نجمالدین، عضو هیئت علمی دانشگاه علم و فرهنگ در سخنانی با تأکید بر ضرورت واقعگرایی در فرآیند برندینگ، هشدار داد که فاصله گرفتن از واقعیتهای موجود و تکیه بر ایدهآلگرایی افراطی میتواند به تضعیف برند، بهویژه در حوزههای فرهنگی و ملی، منجر شود.
به گفته وی، تجربه سالها فعالیت حرفهای در حوزه برندینگ، بهویژه در بخش خصوصی، نشان داده است که هر زمان بلندپروازیها فراتر از ظرفیت واقعی محصول یا ارزشهای موجود تعریف شدهاند، نتیجهای جز آسیب به همان محصول در پی نداشته است.
نجمالدین تأکید کرد: برند فقط داستانی نیست که ما تعریف میکنیم، بلکه داستانی است که مخاطب آن را باور میکند و به آن واکنش نشان میدهد.
نجمالدین با اشاره به تغییر ماهیت مصرف در دنیای معاصر گفت: «امروزه مصرف بیش از آنکه برای رفع نیازهای فیزیکی باشد، به کنشی هویتی و معناساز تبدیل شده است. بخش بزرگی از هزینههای روزمره ما، بازتابی از هویتی است که میخواهیم در جامعه نمایش دهیم.» این تغییر، به گفته وی، اهمیت برندینگ را نه در سطح تبلیغ، بلکه در سطح ساخت معنا و هویت دوچندان کرده است.این استاد دانشگاه با نقد نگاه جادویی به نامگذاری و واژگان، افزود: در فرهنگ ما گاهی تصور میشود صرف انتخاب یک نام بزرگ یا برچسب مثبت، میتواند ذات پدیدهها را تغییر دهد. این نگاه در برندینگ، بهویژه در سطح ملی و فرهنگی، میتواند بسیار آسیبزا باشد.» او نمونههایی از تلاش برای تحمیل تصویرهای غیرواقعی به هویت ملی را یادآور شد و گفت: «نمیتوان با نامگذاری و اصرار تبلیغاتی، فاصله میان واقعیت موجود و تصویر مطلوب ذهنی را نادیده گرفت.
بهنام زنگی، مدیرعامل مؤسسه فرهنگیـپژوهشی صبا، با تأکید بر نقش بنیادین هنر و فرهنگ در شکلگیری برند ملی، گفت: برند هر کشور بهطور اجتنابناپذیر از فرهنگ آن میجوشد و هیچ نمونه موفقی در جهان وجود ندارد که خارج از این قاعده باشد.
وی داراییهای فرهنگی، منابع انسانی خلاق، پیشینه تاریخی و قابلیت دور زدن محدودیتهای بینالمللی از مسیر صنایع فرهنگی را از مهمترین مزیتهای ایران برشمرد و گفت: اگر تمام سرمایه کشور را هم صرف صنایع غیررقابتی کنیم، هرگز به جایگاه جهانی نخواهیم رسید؛ اما فرهنگ و هنر همان مزیتی است که میتواند برند ملی ایران را تثبیت کند.
رضا مستمع، مدیر گروه فرهنگ، موزه، هنر و صنایع خلاق مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی، با تأکید بر ضرورت وجود عزم و اراده جدی در سطح عالی دولت، گفت: پیشنیاز هرگونه سیاستگذاری، تدوین سند یا قانون در حوزه صنایع خلاق و برندسازی ملی، شکلگیری ارادهای قاطع در نهاد ریاستجمهوری است.
وی با اشاره به ساختار حقوقی کشور اظهار داشت: در قانون اساسی، نقشهای متعددی برای رئیسجمهور در حوزه راهبری کلان کشور تعریف شده و به همین دلیل، هدایت توسعه صنایع خلاق و برندسازی ملی نیز باید از این سطح آغاز شود. به گفته مستمعی، بدون این راهبری، اسناد و برنامهها به نتیجه عملی نخواهند رسید.
مدیر گروه صنایع خلاق مرکز پژوهشهای مجلس با اشاره به «سند ملی توسعه فناوریهای فرهنگی نرم» که در شورای عالی انقلاب فرهنگی به تصویب رسیده است، افزود: این سند نیازمند بهروزرسانی و تداوم اجرایی است و در نهایت باید به تصویب یک قانون جامع در حوزه صنایع خلاق منجر شود.
پرویز کریمی مدیرعامل مرکز نوآوری همیار دانشبنیان با تأکید بر ضرورت تداوم جریان نوآوری در کشور گفت: پس از بازنشستگی از دولت، نخستین تصمیم من این بود که اجازه ندهم مسیری که سالها برای آن تلاش شده بود، متوقف شود.
کرمی با تأکید بر اهمیت شبکهسازی، جریانسازی و تولید محتوا تصریح کرد: اگر قرار است یک برند ملی در حوزه نوآوری شکل بگیرد، ابتدا باید افراد اثرگذار شناسایی شوند. این افراد خلقشدنی نیستند، بلکه باید کشف، شبکهسازی و تبدیل به پژواکدهنده ایدهها شوند.
مدیرعامل مرکز نوآوری همیار دانشبنیان با اشاره به تجربه راهاندازی ستاد فناوریهای نرم گفت: این ستاد با مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی تشکیل شد، اما به دلیل فقدان پشتوانه قانونی اجرایی، با مقاومتهای جدی مواجه شد. تجربه نشان داد بدون قانون، حتی صد ستاد هم نمیتواند کار را پیش ببرد.
جعفری با اشاره به ضرورت وجود رهبری، چارچوب نظری و ساختار منسجم برای اجرای پروژههای کلان ملی، بر استفاده از ظرفیتهای موجود بهجای ایجاد ساختارهای موازی تأکید کرد.
روابط عمومی و اطلاع رسانی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی
