نهمین اجلاس مجمع تمدن¬های کهن 11-12 دسامبر در یونان، شهر آتن برگزار خواهد شد.

در این نشست به دو موضوع اصلی قاچاق غیرقانونی میراث فرهنگی و بررسی تأثیر تغییرات اقلیمی بر میراث فرهنگی که موضوع اجلاس وزاری کشورهای عضو هم خواهد بود، پرداخته شد.

«مجمع تمدن‌های کهن» در سال ۲۰۱۷ با ابتکار مشترک یونان و چین و با هدف تقویت گفت‌وگو و همکاری میان کشورهایی که ریشه‌های تمدنی و میراث فرهنگی عمیق دارند، تشکیل شد. کشورهای عضو عبارت‌اند از: ایران، یونان، هند، چین، مصر، عراق، ایتالیا، بولیوی، پرو، مکزیک و ارمنستان.

هدف اصلی این مجمع، بهره‌گیری از میراث مشترک بشری برای تقویت همکاری‌های فرهنگی، علمی و مردمی است.

نشست کارشناسی سال ۲۰۲۵ به میزبانی وزارت فرهنگ یونان و با حضور نمایندگان علمی و دیپلماتیک کشورهای عضو، در آتن برگزار شد.

در بخش نخست، به موضوعاتی همچون معرفی آثار باستانی، میراث فرهنگی  و موزه‌های کشورها، تبیین اقدامات کشورها در تقابل با قاچاق میراث فرهنگی، آثاری که از کشورها در نتیجه استعمار، غارت و دزدی خارج شده است و اقداماتی که برای بازگردادن آنها انجام شده است؛ چالش‌های فرامرزی در زمینه مقابله با قاچاق آثار باستانی، استفاده از فناوری‌های نو برای رهگیری اشیاء فرهنگی و نقش پلیس بین‌الملل (اینترپل) در بازگرداندن آثار به سرزمین‌های مبدأ؛ اشاره شد.

در این نشست همچنین به قوانین داخلی، انطابق سازی آن با قوانین و استانداردهای بین‌المللی و همچنین سازوکارهای همکاری‌ها دوجانبه، چندجانبه و نهادی برای مقابله با قاچاق میراث فرهنگی و تسریع روند بازگردادن آن‌ها به صاحبان اصلی؛ تبیین چارچوب و چگونگی همکاری در قالب یونسکو برای حفظ میراث فرهنگی ملموس و ناملموس، جرم شناسی حفاری و کاوش غیرقانونی(همانند ابتکار «کلاه آبی‌ها برای فرهنگ» توسط ایتالیا و یونسکو برای حفاظت از دارایی‌های تاریخی و فرهنگی)؛ اشاره شد.

نمایش آثار باستانی و میراث فرهنگی در کشورهای مختلف توسط سفارتخانه‌ها در راستای معرفی هویت فرهنگی و تمرکز بر ضرورت همکاری مردم در حفاظت از میراث فرهنگی در قالب تبیین قواعد و سازوکارهای محلی ومردم محور و همچنین افزایش آگاهی عمومی به عنوان یک ضرورت اجتناب ناپذیر به ویژه در حفاظت از اماکن باستانی باز و عمومی از دیگر مباحث این نشست بود.

نمایندگان ایران نیز موضوعاتی همچون تعهد مشترک برای حفاظت از میراث فرهنگ بشری؛ تهدیدات قاچاق غیرقانونی کالاهای فرهنگی و تغییرات اقلیمی برای هویت فرهنگی ملت‌ها و حافظه تاریخی بشریت؛ ضرورت همکاری های بین المللی، اشتراک گذاری اطلاعات و استفاده از فناوری‌های پیشرفته برای مقابله با تهدیدات مذکور؛ اشاره به تجارب ایران در بهره برداری از ابزارهایی مانند مستندسازی دیجیتال، پایش اقلیمی و هوش مصنوعی برای حفاظت از اماکن باستانی را ارائه کردند. 

طرح ادغام دانش سنتی حفاظت با فناوری‌های مدرن، از جمله نقشه‌برداری دیجیتال و پایش آب و هوا؛ آمادگی جمهوری اسلامی ایران برای طرح و پیگیری ابتکارات مشترکی در جهت توسعه پلتفرم میراث دیجیتال منطقه‌ای و ضرورت بازگرداندن اموال فرهنگی به صاحبان اصلی آن و تقویت چارچوب‌های قانونی بین‌المللی برای رسیدگی به بی‌عدالتی‌های تاریخی و حفظ هویت فرهنگی ملت‌ها، از دیگر مباحثی بود که توسط نمایندگان کشورمان در این نشست مطرح شد.

از دیگر مباحثی که توسط کارشناسان کشورمان در این نشست مطرح شد، عبارت بود از حمایت ج.ا.ایران از تلاش‌های بین‌المللی در زمینه تسریع  بازگرداندن دارایی‌های فرهنگی؛ پیوند جدایی ناپذیر حفاظت از میراث فرهنگی و حفاظت از بشریت، و در نهایت بهره مندی از فرصت‌های گردهم آیی تمدن های کهن در راستای همبستگی تمدنی و حفظ میراث مشترک برای نسل های آینده.

بخش دوم نشست به بررسی آثار تغییرات اقلیمی و بحران‌های طبیعی بر بناهای تاریخی و میراث ملموس و ناملموس اختصاص داشت.

در این بخش، پژوهشگران درباره آسیب‌پذیری بناهای باستانی در برابر فرسایش، سیلاب، تغییر رطوبت و آلودگی هوا سخن گفتند.

همچنین در این بخش از نشست، نمایندگان کشورها نمونه‌هایی از تجارب ملی در مدیریت خطر بلایای طبیعی را مطرح کردند.

در جمع‌بندی این بخش، تأکید شد که اگرچه شرایط و اقتضائات هر کشور، مستلزم آن است که طرح¬های اختصاصی و متناسب با شرایط محل تهیه و اجرا شود، اما همکاری میان وزارتخانه‌های فرهنگ و محیط‌زیست در کشورهای عضو، باید تقویت شود تا میراث فرهنگی در برنامه‌های ملی سازگاری با تغییر اقلیم گنجانده شود.

همچنین محمدرضا بهمنی، رایزن فرهنگی ایران در یونان نیز در سخنانی در این بخش، ضمن تشکر از ابتکار یونان برای برگزاری نشست کارشناسی کشورهای عضو مجمع تمدن¬های کهن، اظهار داشت: تمدن‌ها نمادی از همزیستی انسانی هستند. بنابراین، حفظ تمدن‌های کهن نه تنها حفظ تاریخ، بلکه حفظ تجربیات و همزیستی انسانی نیز هست. اجلاس دوره نهم در یونان، با ایجاد دو دستورکار مهم با مضامین مبارزه با قاچاق و نیز حفاظت از میراث فرهنگی در برابر تغییرات اقلیمی و بلایای طبیعی در واقع بر اهمیت صیانت از تجربیات تمدن‌های گذشته برای بهره‌مندی انسان‌های آینده تأکید خواهد داشت.

وی همچنین، پیشنهاد کرد، گزیده ارائه های نشست کارشناسی برای عرضه در نشست وزراء تدوین شود. همچنین او گفت، کشورهای عضو مجمع تمدن‌های کهن، مأموریت بزرگی برای حفاظت از تجربه زیسته بشری دارند و برای این منظور، «همکاری های شبکه ای میان کشورهای عضو»، می تواند بسیار راهگشا باشد. 

روابط عمومی و اطلاع رسانی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی