نعمت الله ایران‌زاده رایزن فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در کشور چین گفت: این دستگاه باید سرمایه‌گذاری ایرانیان در حوزۀ تولید در خارج از کشور را به‌گونه‌ای هدایت کند که به تقویت تصویر بین‌المللی ایران و ترویج هویت فرهنگی آن منجر شود.

وی با بیان اینکه در این چارچوب، حمایت از برندهایی که بازتاب‌دهنده مؤلفه‌های فرهنگ ایرانی در حوزه‌هایی همچون صنایع خلّاق، هنرهای سنتی، غذا و پوشاک هستند، بایسته است، ادامه داد: سرمایه‌گذاران فعال در این عرصه‌ها می‌توانند نقش حاملان و حامیان دیپلماسی نرم را ایفا کنند و بنابراین، باید چارچوب‌های تعامل نظام‌مند و هدفمند با آنان تعریف شود. از جمله سیاست‌های مکمل، می‌توان به موارد همچون ایجاد مشوق‌هایی نظیر معافیت‌های مالیاتی، اعطای نشان‌های فرهنگی، تسهیل دسترسی به بازار داخلی و حمایت حقوقی از مالکیت فکری و برندهای ایرانی در عرصه بین‌المللی اشاره کرد.

معرفی اولویت‌های راهبردی دستگاه دیپلماسی فرهنگی

ایران‌زاده با اشاره به اینکه تمرکز بر بازارهای هدف فرهنگی، به‌ویژه کشورهایی با پیوندهای زبانی، تاریخی یا تمدنی با ایران، باید از اولویت‌های راهبردی دستگاه دیپلماسی فرهنگی باشد، خاطرنشان کرد: همچنین، تأسیس واحدهای تخصصی برای رصد و تحلیل آثار فرهنگی سرمایه‌گذاری خارجی، می‌تواند امکان اصلاح مستمر سیاست‌ها را فراهم سازد.

رایزن فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در چین تصریح کرد: تقویت برند ملی و بهبود تصویر بین‌المللی ایران از طریق ظرفیت‌هایی همچون سینما، موسیقی، هنرهای تجسمی و ادبیات، و اهتمام به اقتصاد فرهنگ باید به‌عنوان ابزاری مکمل در خدمت دیپلماسی فرهنگی و اقتصادی و سیاسی قرار گیرد. دستگاه دیپلماسی فرهنگی کشور می‌­تواند با ابزارهایی که در اختیار دارد، تصویر دقیق و درستی از ظرفیت‌­های چندجانبۀ ایران، به جهانیان نشان دهد و زمینه‌­ساز حضور سرمایه­‌گذاران خارجی در کشور شود.

ایران‌زاده در پاسخ به این سؤال که چگونه می‌توان فعالیت‌های فرهنگی خارج از کشور را در مسیر رونق سرمایه‌گذاری برای تولید قرار داد، نیز این‌طور پاسخ داد: برای جهت‌دهی به فعالیت‌های فرهنگی خارج از کشور به‌سوی رونق تولید، لازم است کارکرد دیپلماسی فرهنگی از سطح نمادین صرف، فراتر رود و به ابزاری فعال در معرفی ظرفیت‌های اقتصادی کشور بدل شود. در این راستا، توسعه و بازتعریف کارکرد خانه‌های فرهنگ و مراکز فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در خارج از کشور به‌عنوان پایگاه‌هایی برای معرفی فرصت‌های سرمایه‌گذاری، در کنار ترویج فرهنگ، ضرورت دارد.

پلتفرم‌هایی که زمینه‌ساز تعامل هدفمند می‌شود

وی سپس، گفت: ایجاد پلتفرم‌های دیجیتال چندزبانه با محوریت معرفی برندهای ایرانی، طرح‌های سرمایه‌پذیر و مزیت‌های تولیدی کشور، می‌تواند زمینه‌ساز تعامل هدفمند با مخاطبان بین‌المللی باشد. همچنین، برگزاری جشنواره‌های ترکیبی فرهنگی-اقتصادی، نمایشگاه‌های تخصصی و نشست‌های سرمایه‌گذاری در حاشیه رویدادهای فرهنگی، پیوند میان دیپلماسی فرهنگی و جذب سرمایه را تقویت می‌کند.

رایزن فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در چین با بیان اینکه بهره‌گیری از ظرفیت آثار خلاقانۀ کلاسیک و معاصر، در کنار توجه به عناصر تمدن‌ساز و پیام‌های جهانی ادبیات فارسی، موجب افزایش عمق و جذابیت فرهنگی خواهد شد، تاکید کرد: در این مسیر، ایران‌شناسان، استادان زبان و ادبیات فارسی، پژوهشگران و مترجمان، نقش مؤثری در معرفی سرمایه‌های نمادین ایران ایفا می‌کنند. از این منظر، گسترش آموزش زبان و ادبیات فارسی نیز باید به‌عنوان زمینه‌­ساز تعاملات فرهنگی و اقتصادی، مورد توجه ویژه قرار گیرد.

ایران‌زاده درباره چالش‌های اصلی فعالیت‌های فرهنگی بین المللی در رونق بخشیدن به سرمایه‌گذاری در داخل کشور گفت: چالش اساسی فعالیت‌های فرهنگی بین‌المللی در مسیر تقویت سرمایه‌گذاری داخلی، نبود انسجام راهبردی و ضعف در بازاریابی فرهنگی-اقتصادی هدفمند است. در نبود راهبردی یکپارچه برای بازنمایی نظام‌مند هویت فرهنگی ایران، فعالیت‌های فرهنگی از دستیابی به منافع اقتصادی بازمی‌مانند و به فرصت‌های ملموس سرمایه‌گذاری تبدیل نمی‌شوند.

چالشی در ایجاد شکاف بین ظرفیت‌های نمادین کشور و منافع

وی ادامه داد: بهره‌گیری نکردن از الگوهای موفق در برندسازی فرهنگی و فقدان سازوکارهای انتقال مؤثر روایت‌های فرهنگی ایران به مخاطبان بین‌المللی، موجب شکاف میان ظرفیت‌های نمادین کشور و منافع اقتصادی می­شود. این خلأ راهبردی، توان دیپلماسی فرهنگی در پشتیبانی از تولید ملی را تضعیف می­کند و قابلیت آن را برای ایفای نقش در تحقق اهداف اقتصادی کشور محدود می‌سازد.

ایران‌زاده سپس برخی دیگر از عوامل مؤثر در این حوزه را مورد اشاره قرار داد و گفت: یک عامل فقدان سازوکار حقوقی مشخص برای صدور محصولات فرهنگی و عامل دیگر ناهماهنگی میان نهادهای فرهنگی، اقتصادی و دیپلماتیک است که شامل پراکندگی مسئولیت‌ها و نبود مرکز واحد هماهنگی که موجب بروز تعارض، موازی‌کاری و از دست رفتن فرصت‌های تجاری شده‌اند و در این راستا، ایجاد یک دبیرخانه یا کارگروه دائمی میان‌نهادی ضروری است.

وی عامل دیگر را ضعف در نظام ثبت بین المللی مالکیت فکری و آثار خلاق ایرانی برشمرد و گفت: بسیاری از شرکت‌های ایرانی، با نشناختن فرآیندهای ثبت در خارج از کشور، یا نبود منابع حقوقی مواجه‌اند که زمینه‌ساز کپی‌برداری و تضییع حقوق مالکیت آنان شده­است. عامل چهارم هم نبود پایگاه داده‌های جامع و چندزبانه برای معرفی ظرفیت‌های خلّاق ایران است، در حالی که برای معرفی هدفمند توانمندی‌های خلاق کشور، طراحی یک پلتفرم مشترک دیجیتال به زبان‌­های پرمخاطب از جمله چینی، انگلیسی، فرانسوی، اسپانیایی، عربی، ترکی و اردو، با پشتیبانی اطلاعات دقیق از شرکت‌ها و محصولات، الزامی است.

نقش چند لایه دیپلماسی فرهنگی در تحقق شعار سال

رایزن فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در چین با تاکید بر اینکه دیپلماسی فرهنگی فراتر از افزایش صادرات محصولات فرهنگی عمل می‌کند و نقشی چندلایه در تحقق شعار سال ایفا می‌نماید، گفت: یکی از کارکردهای بنیادین آن، فراهم‌سازی زیرساخت‌های هویتی و روانی، برای پذیرش برندهای صادراتی ایران در عرصه‌های مختلف است. زمانی که تصویر مثبتی از ایران از طریق هنر، ادبیات، سینما و صنایع خلاق و سایر نمادهای فرهنگی در سطح جهانی ارائه و تثبیت شود، زمینه ذهنی و عاطفی مخاطبان بین‌المللی، برای تعامل با سایر محصولات ایرانی از جمله کالاهای صنعتی، کشاورزی و دانش‌بنیان، نیز تسهیل می‌گردد.

ایران‌‌زاده تصریح کرد: این پیوند میان بازنمایی فرهنگی و پذیرش اقتصادی، ظرفیت دیپلماسی فرهنگی را به ابزاری مؤثر در تقویت جایگاه برند ملی و گسترش بازارهای هدف بدل می‌سازد. از این منظر، دیپلماسی فرهنگی، نه‌تنها ابزار صادرات فرهنگی، بلکه بسترساز توسعۀ صادرات غیرفرهنگی و تقویت سرمایه‌گذاری نیز تلقی می‌شود.

رایزن فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در چین با تاکید بر اینکه دیپلماسی فرهنگی در معرفی جاذبه­‌های تاریخی و فرهنگی ایران و کمک به توسعۀ گردشگری نیز می­تواند نقش مؤثری ایفا کند گفت: علاوه بر گسترش و تقویت انواع مختلف گردشگری، از جمله ادبی، تاریخی، تفریحی یا بهداشت و درمان و همچنین سرمایه‌­گذاری در عرصه‌­های فرهنگی و گردشگری را نیز فراهم خواهد آورد.