در این گزارش آمده است: امام بارگاه (حسینیه) عزاخانه رسالدار عادل بیگ نه تنها در شمار امام بارگاه (حسینیه) های قدیمی شهر پیشاور قرار می‌گیرد، بلکه رویدادهای فراموش‌نشدنی‌ای از تاریخ با این امام بارگاه (حسینیه) پیوند دارند. در سال ۱۹۲۳ میلادی، زمانی که آیت الله سید محمد سلطان الواعظین شیرازی از ایران به پیشاور آمدند، نشست‌های مناظره‌ای یادگار ایشان در همین امام بارگاه(حسینیه) برگزار شد. 

در این امام بارگاه (حسینیه)، آن عالم برجسته دینی به‌منظور تبلیغ، در حضور علمای اهل سنت و حاضران، دلایلی قاطع در حمایت از مذهب حقه و عقاید جعفری ارائه دادند که در پی آن، شمار زیادی از اهل سنت در چند جلسه شیعه شدند. این نشست‌های تاریخی با پشتیبانی رسمی برگزار می‌شد و سروزیر ایالت سرحد آن زمان (استان کنونی خیبرپختونخوا)، سر صاحب زاده عبدالقیوم خان، شخصاً در این جلسات حاضر می‌شدند و این مناظرات به ریاست ایشان برگزار می‌شد.

پس از آن، کتابی مفصل بر اساس همین مناظره‌های تاریخی در ایران با عنوان «شب‌های پیشاور» منتشر شد که هنوز هم در دسترس است. این کتاب با عنوان «خورشید خاور» در کراچی ترجمه شده و به‌نظر من، مطالعه این کتاب برای هر مؤمنی بسیار ضروری است، زیرا در آن، مرحوم شیرازی اصول و ضوابط بنیادین دین حقه را با دقت و استدلالی رسا بیان کرده‌اند که برای نسل نو، چراغ راه است.

کارنامه امام بارگاه (حسینیه) عادل بیگ این است که شمار زیادی از اهل سنت پیشاور را شیعه کرد و در همان دوران که وسایل ارتباطی محدود بود، برای تبلیغ، ترویج و گسترش مذهب شیعه در پیشاور اقدام مؤثری صورت نگرفته بود.

در چنین شرایطی، این امام بارگاه (حسینیه) نه‌تنها اهل سنت بلکه شیعیان پیشاور را نیز با مذهب، عقیده، تاریخ و حقایقی آشنا کرد که در آن دوران بحرانی به‌شدت مورد نیاز بود. وقتی ما از این منظر به خدمات امام بارگاه(حسینیه)  عادل بیگ نگاه می‌کنیم، درمی‌یابیم که برکات آن تبلیغ چندروزه، هنوز هم باقی است.

بنابر روایت بزرگان، امام بارگاه (حسینیه)  رسالدار عادل بیگ در سال ۱۹۱۰ میلادی تأسیس شد، اما وقتی به نخستین یا نسخه قدیمی کتاب منتشرشده در ایران با عنوان شب‌های پیشاور و تصاویر آن می‌نگریم، می‌بینیم که در آن تصویر قدیمی، کوزه‌هایی برای ساخت‌وساز امام بارگاه(حسینیه) قرار داده شده‌اند و بنّاها در حال کار بر دیوارها و دالان‌ها هستند. این تصور ایجاد می‌شود که ممکن است این امام بارگاه (حسینیه) در هنگام ورود آن عالم دینی در حال ساخت بوده باشد. 

اگر این گمان را بپذیریم، سال ساخت امام بارگاه (حسینیه) به ۱۹۲۳ میلادی بازمی‌گردد، اما طبق گفته متولی امام بارگاه (حسینیه)، سردار اختر علی حیدری، این امام بارگاه (حسینیه) در سال ۱۹۱۰ ساخته شده است.

در امام بارگاه(حسینیه)  عادل بیگ از همان آغاز، مجالس عزای فارسی برگزار می‌شد، اما حدود ۳۰ سال پیش، برگزاری مجالس به زبان فارسی در این مکان متوقف شد (ناگفته نماند که سه شب مراسم عزاداری به زبان فارسی توسط قزلباش‌های مقیم پیشاور کماکان در حسینیه سیدالشهدا کوچه مروی‌ها هر سال در ماه صفر جهت زنده نگه داشتن سنت عزاداری به زبان فارسی برگزار می‌گردد) و اکنون علمای دینی اردو‌زبان برای سخنرانی دعوت می‌شوند و مجالس عزا به زبان اردو برگزار می‌گردد.

دو ایستگاه صلواتی نیز، متعلق به این امام بارگاه (حسینیه) است. در شب هفتم محرم، نشانه‌های علَم از همین امام بارگاه (حسینیه)، پس از مجلس عزاداری، بیرون آورده می‌شود و سپس، در قالب یک دسته عزاداری به‌سوی ایستگاه‌های صلواتی برده می‌شود.

مجالس عزاداری دهه محرم در امام بارگاه (حسینیه) رسالدار عادل بیگ دارای ویژگی‌های زیر است:

شبیه علم حضرت عباس علمدار علیه‌السلام – شب هفتم محرم‌الحرام

شبیه مهندی شهزاده قاسم علیه‌السلام – شب نهم

مجلس سوم امام حسین علیه‌السلام – دوازدهم محرم‌الحرام

منبع:کتاب تاریخ عزاداری پیشاور نوشته مختار علی نئیر

روابط عمومی و اطلاع رسانی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی