کامران پزشکی وابسته فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در نخجوان درباره این که دستگاه دیپلماسی فرهنگی در مسیر تحقق شعار «سرمایه برای تولید» چه رویکردی را می تواند در پیش بگیرد گفت: رویکرد دستگاه دیپلماسی فرهنگی در مورد سرمایه برای تولید باید تسهیل‌گر، بسترساز و معرفی‌کننده باشد. به این معنا که این دستگاه نباید به طور مستقیم وارد فرآیندهای تولید یا سرمایه‌گذاری شود، بلکه باید با استفاده از ابزارهای فرهنگی و ارتباطی خود، زمینه را برای جذب سرمایه و توسعه تولید در داخل کشور فراهم کند.

او ادامه داد:  این رویکرد می‌تواند به روش‌های مختلفی از جمله « معرفی ظرفیت‌های تولیدی و سرمایه‌گذاری ایران» عملیاتی شود، برای تحقق این مورد می‌توان از طریق نمایشگاه‌های فرهنگی، هفته‌های فرهنگی، رویدادهای هنری و رسانه‌های بین‌المللی یا فضای مجازی ظرفیت‌های تولیدی و فرصت‌های سرمایه‌گذاری در صنایع مختلف ایران به مخاطبان خارجی برنامه‌ریزی کرد.

ضرورت تسهیل‌گری برای ارائه محصولات فرهنگی

این متولی فرهنگی « ایجاد تصویر مثبت از اقتصاد و فضای کسب‌وکار ایران» را یکی دیگر از راهکارهایی که می‌توان از آن بهره گرفت خواند و گفت:  تلاش برای ارائه تصویری واقعی و جذاب از محیط اقتصادی و فرصت‌های تجاری ایران، رفع تصورات منفی و ایجاد اعتماد در میان سرمایه‌گذاران خارجی از اقداماتی است که به این منظور می‌توان به کار بست. برای «توسعه تعاملات فرهنگی با کشورهای هدف» نیز  برقراری و تقویت روابط فرهنگی با کشورهایی که دارای ظرفیت سرمایه‌گذاری و بازار مصرف برای محصولات ایرانی هستند اقداماتی کارگشاست.این تعاملات می‌تواند شامل تبادل هنرمند، برگزاری رویدادهای مشترک و ایجاد شبکه‌های فرهنگی باشد.

او ادامه داد: برای حمایت از صادرات محصولات فرهنگی هم می‌توان از طریق تسهیل حضور و عرضه محصولات فرهنگی ایرانی در بازارهای بین‌المللی دست به کار شد، این اقدامات به نوبه خود می‌تواند به ایجاد تقاضا برای سایر محصولات ایرانی نیز منجر شود. «جذب سرمایه در صنایع فرهنگی و خلاق» هم اقدام دیگری است که تمرکزی ویژه بر جذب سرمایه خارجی در صنایع فرهنگی و خلاق داخلی  دارد که علاوه بر ارزش فرهنگی، دارای ظرفیت‌های بالایی برای اشتغال‌زایی و درآمدزایی هستند.

 وابسته فرهنگی ایران در نخجوان «ایجاد و تسهیل ارتباطات بین فعالان اقتصادی و فرهنگی» را راهکار موثری دیگری برای کمک به تحقق شعار سال 1404 از طریق دستگاه دیپلماسی فرهنگی خواند و افزود: برای این منظور فراهم کردن بستری برای تعامل و همکاری میان فعالان اقتصادی و فرهنگی ایران با همتایان خارجی، به منظور شناسایی فرصت‌های مشترک و ایجاد مشارکت‌های تجاری اقداماتی مؤثر هستند.

پزشکی درباره ظرفیتی که در جمعیت مهاجران ایرانی ساکن در دیگر کشورهاست در دسترس است نیز گفت: برای استفاده از ظرفیت ایرانیان مقیم خارج از کشور می توان برای  بهره‌گیری از پتانسیل فرهنگی و اقتصادی ایرانیان مقیم خارج برای معرفی فرصت‌های سرمایه‌گذاری و تسهیل ارتباطات تجاری کمک گرفت. از سوی دیگر برای برای قرار دادن فعالیت‌های فرهنگی خارج از کشور در مسیر رونق سرمایه‌گذاری برای تولید، می‌توان مجموعه‌ای از اقدامات را انجام داد که در ادامه به بخشی از آنها اشاره شده است.

او «پیوند دادن برنامه‌های فرهنگی با اهداف اقتصادی» را یکی از این موارد خواند و افزود:  به این منظور می‌توان در طراحی و اجرای برنامه‌های فرهنگی در خارج از کشور، اهداف اقتصادی و جذب سرمایه‌گذاری نیز به عنوان یکی از اولویت‌ها مد نظر دارد. «گنجاندن محتوای اقتصادی در برنامه‌های فرهنگی» هم اقدام مؤثر دیگری است که در کنار نمایش آثار هنری و فرهنگی، فرصت‌های سرمایه‌گذاری و توانمندی‌های تولیدی ایران را می‌تواند به مخاطبان خارجی معرفی کند. این می‌تواند از طریق برگزاری سمینارها، نشست‌های تخصصی، نمایشگاه‌های جانبی و ارائه بروشورها و اطلاعات اقتصادی صورت گیرد.

رویدادهای فرهنگی، بستری مناسب برای دعوت از فعالات اقتصادی

پزشکی، با تاکید بر ضرورت «دعوت از سرمایه‌گذاران و فعالان اقتصادی خارجی به رویدادهای فرهنگی» ادامه  داد: باید از ظرفیت رویدادهای فرهنگی برای دعوت و میزبانی از سرمایه‌گذاران و فعالان اقتصادی کشورهای هدف استفاده شود تا از نزدیک با ظرفیت‌های ایران آشنا شوند. برای «ایجاد برند ملی قوی از طریق فرهنگ» باید با معرفی جذاب و هنرمندانه فرهنگ و تمدن ایران، یک برند ملی قوی ایجاد شود که می‌تواند به جذب گردشگر، سرمایه‌گذار و خریدار محصولات ایرانی کمک کند. «استفاده از چهره‌های فرهنگی و هنری به عنوان سفیران اقتصادی» نیز راهکار اثرگذار است، می توان از همراهی از هنرمندان، نویسندگان و چهره‌های فرهنگی شناخته‌شده ایرانی در سطح بین‌المللی برای معرفی فرصت‌های اقتصادی و سرمایه‌گذاری در ایران استفاده شود.

او افزود: برای «تولید محتوای فرهنگی با رویکرد اقتصادی» تولید فیلم، مستند، انیمیشن و سایر محصولات فرهنگی که ضمن معرفی فرهنگ ایران، به ظرفیت‌های اقتصادی و صنعتی کشور نیز اشاره دارند هم اقدامات راهگشا برای تحقق شعار سال هستند.  «حمایت از حضور تولیدکنندگان ایرانی در رویدادهای فرهنگی بین‌المللی» را نیز می‌توان با فراهم کردن زمینه برای حضور تولیدکنندگان ایرانی در نمایشگاه‌های فرهنگی و هنری بین‌المللی برای عرضه محصولات خود و برقراری ارتباط با خریداران خارجی محقق ساخت.

پزشکی در پاسخ به چالش‌های اصلی فعالیت‌های فرهنگی بین‌المللی در رونق بخشیدن به سرمایه‌گذاری در داخل کشور نیز به مواردی اشاره کرد و گفت: «عدم انسجام و هماهنگی بین دستگاه‌های مختلف» از جمله این موارد است، فقدان یک استراتژی جامع و هماهنگ بین دستگاه‌های فرهنگی، اقتصادی و سیاست خارجی می‌تواند مانع از اثربخشی تلاش‌های دیپلماسی فرهنگی در جذب سرمایه شود. از طرفی برای تغییر «تصویر مخدوش از ایران در سطح بین‌المللی» نیز باید تلاش کرد. تبلیغات منفی و تصویر نادرستی که در برخی رسانه‌های خارجی از ایران ارائه می‌شود، می‌تواند مانع از اعتماد سرمایه‌گذاران خارجی شود.

او درباره  محدودیت‌های اقتصادی و تحریم‌ها  هم افزود:  وجود تحریم‌های اقتصادی و محدودیت‌های بین‌المللی می‌تواند جذابیت سرمایه‌گذاری در ایران را کاهش دهد و تلاش‌های فرهنگی برای جذب سرمایه را بی‌اثر کند. از طرفی «ضعف در زیرساخت‌های اقتصادی و قانونی» هم یکی از این چالش‌ها به شمار می‌آید، ناکافی بودن زیرساخت‌های اقتصادی، پیچیدگی‌های قانونی و اداری، و نبود شفافیت در فضای کسب‌وکار می‌تواند مانع از ورود سرمایه خارجی شود، حتی اگر تصویر فرهنگی مثبتی از ایران ارائه شود.

این متولی فرهنگی درباره نبود شناخت کافی از بازارهای هدف گفت: فقدان شناخت دقیق از نیازها، اولویت‌ها و فرهنگ سرمایه‌گذاری در کشورهای هدف می‌تواند منجر به طراحی برنامه‌های فرهنگی نامناسب و بی‌اثر شود. از طرفی از مسئله «کمبود منابع مالی و تخصصی» نیز نباید غافل شد، چراکه محدودیت در بودجه و نیروی انسانی متخصص در حوزه دیپلماسی فرهنگی با رویکرد اقتصادی می‌تواند مانع از اجرای برنامه‌های مؤثر و هدفمند شود. از سویی نبود ارزیابی دقیق و مستمر نیز چالشی دراین رابطه است،  نبود سازوکارهای مناسب برای ارزیابی اثربخشی فعالیت‌های فرهنگی در جذب سرمایه و تولید، مانع از اصلاح و بهبود رویکردها می‌شود.

نقش موثر دیپلماسی فرهنگی در توسعه گردشگری

پزشکی با تاکید برآن که دیپلماسی فرهنگی تنها بر افزایش صادرات محصولات فرهنگی برای کمک به تحقق شعار سال متمرکز نیست گفت: فعالیت‌های بسیار متنوع دیگری نیز در این زمینه متصور است که می‌تواند به رونق تولید و اقتصاد کشور کمک کند. علاوه بر صادرات محصولات فرهنگی، دیپلماسی فرهنگی می‌تواند در زمینه‌هایی که در ادامه آمده نیز نقش مؤثری ایفا کند، «جذب سرمایه خارجی» یکی از این موارد است،  همانطور که در پاسخ‌های قبلی اشاره شد، دیپلماسی فرهنگی می‌تواند با ایجاد تصویر مثبت، معرفی فرصت‌ها و تسهیل ارتباطات، به جذب سرمایه خارجی در صنایع مختلف کشور کمک کند.

او با اشاره به ضرورت توسعه گردشگری به عنوان اقداماتی که از طریق دیپلماسی فرهنگی می‌توان دنبال کرد، گفت: معرفی جاذبه‌های تاریخی، فرهنگی و طبیعی ایران از طریق ابزارهای فرهنگی می‌تواند منجر به افزایش ورود گردشگران خارجی و رونق صنعت گردشگری شود که به نوبه خود به تولید و اشتغال کمک می‌کند. برای «انتقال دانش و فناوری» نیزتعاملات فرهنگی و علمی می‌تواند زمینه را برای انتقال دانش، فناوری و تجربیات کشورهای پیشرفته به داخل کشور فراهم کند و به ارتقای کیفیت تولید و نوآوری کمک کند.

وابسته فرهنگی ایران در نخجوان «ایجاد بازارهای جدید برای محصولات غیرفرهنگی» را اقدام مؤثری دیگری خواند که به کمک دیپلماسی فرهنگی می‌توان به آن دست یافت و افزود: ایجاد شناخت و اعتماد از طریق فعالیت‌های فرهنگی می‌تواند زمینه را برای ورود و فروش سایر محصولات ایرانی (غیر از محصولات فرهنگی) در بازارهای بین‌المللی فراهم کند. برای «تقویت برند ملی و افزایش اعتبار بین‌المللی» نیز دیپلماسی فرهنگی با معرفی فرهنگ غنی و تمدن کهن ایران، می‌تواند به تقویت برند ملی و افزایش اعتبار بین‌المللی کشور کمک کند که این امر در زمینه‌های مختلف اقتصادی نیز تأثیرگذار است.

او درباره راهکارهایی که به «توسعه همکاری‌های علمی و آموزشی» می‌انجامد نیز، گفت: تبادل دانشجو، استاد و برگزاری دوره‌های مشترک می‌تواند به ارتقای سطح علمی و تخصصی نیروی انسانی کشور کمک کند که در نهایت به بهبود کیفیت تولید منجر می‌شود. برای «جذب نخبگان و متخصصان ایرانی مقیم خارج» هم نیازمند ایجاد ارتباط و تسهیل بازگشت نخبگان و متخصصان ایرانی مقیم خارج از کشور از طریق برنامه‌های فرهنگی و علمی هستیم که این می‌تواند به انتقال دانش و تجربه و رونق تولید کمک کند.

پزشکی گفت: با توجه به مواردی که اشاره شد، تردیدی نیست که دیپلماسی فرهنگی ابزاری چندوجهی است که می‌تواند به طرق مختلف به تحقق شعار سال 1404 و رونق تولید در کشور کمک کند، بنابراین نباید تنها به صادرات محصولات فرهنگی محدود شود. رویکرد جامع و هوشمندانه به دیپلماسی فرهنگی می‌تواند بسترهای لازم برای توسعه اقتصادی پایدار را فراهم آورد.

روابط عمومی و اطلاع رسانی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی