این برنامه که با حضور چهار تن از استادان و پژوهشگران علوم انسانی و اسلامی همراه بود، فرصتی برای بازاندیشی در نسبت تاریخی و تمدنی ایران و اسلام فراهم کرد.

شهید مطهری، یکی از متفکران برجسته و متعهد دینی معاصر، با نگاهی عمیق، ترکیبی و روشنفکرانه به مباحث بنیادین هویت اسلامی و ایرانی پرداخته است. کتاب خدمات متقابل اسلام و ایران یکی از آثار ماندگار اوست که در آن تلاش شده با استناد به داده‌های تاریخی، فلسفی و اجتماعی، تعامل سازنده و دوجانبه میان اسلام و ایران توضیح داده شود.

شهید مطهری در این اثر، اسلام را همچون «مظروفی» زلال و تمدن‌ساز می‌بیند که در «ظرف» ایران جای گرفت و ایرانیان نیز با هوشمندی تاریخی خود، به رشد و گسترش اسلام کمک کردند.

در این نشست، عبدالمجید مبلغی عضو هیأت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، طیبه محمدی‌کیا عضو هیأت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، وحید صحرابی‌فر عضو هیأت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب و رضا غلامی، استاد دانشگاه و رایزن فرهنگی ایران در اتریش به ایراد سخنرانی پرداختند.

عبدالمجید مبلغی با تمرکز بر نگاه استاد مطهری به مفاهیم «ظرف و مظروف» و «روح و کالبد» در نسبت ایران و اسلام، تبیینی فلسفی از ساختار درونی این رابطه تمدنی ارائه داد. وی تأکید کرد که این رابطه را باید در چارچوب یک سیستم پویا در نظر گرفت؛ سیستمی که در آن، هر دو مؤلفه ایران و اسلام به‌صورت متقابل و در تعامل زاینده با یکدیگر معنا می‌یابند و تحول می‌پذیرند.

طیبه محمدی‌کیا به معرفی ساختار، ویژگی‌ها و ابعاد پیدا و پنهان کتاب «خدمات متقابل اسلام و ایران» پرداخت و تأکید کرد که این اثر نه‌تنها از حیث محتوایی، بلکه از جهت روش‌شناسی نیز شایسته بازخوانی و بهره‌گیری در دوران معاصر است.

وحید صحرابی‌فر نیز به بررسی تطبیقی دیدگاه شهید مطهری و عبدالحسین زرین‌کوب درباره نسبت ایران و اسلام پرداخت. وی ضمن اشاره به نقاط اختلاف دو متفکر، از جمله در برداشت‌های تاریخی و فلسفه تاریخ، ابعاد اختلاف دیدگاه‌ها را تحلیل و باز کرد.

رضا غلامی که نقش دبیر علمی این نشست را نیز بر عهده داشت، در آغاز برنامه به تبیین منزلت استاد مطهری پرداخت و کتاب «خدمات متقابل اسلام و ایران» را اثری «جلوتر از زمان خود» و از میوه‌های درخشان روشنفکری دینی متعهد خواند.

رایزن فرهنگی ایران در اتریش تأکید کرد که این کتاب تنها گزارشی تاریخی نیست، بلکه دارای پیامی تمدنی و آینده‌نگرانه است.

وی در تحلیل خود، با رد تقلیل ایران به صرف یک کالبد برای اسلام، تصریح کرد که ایران، به‌ویژه پس از ورود اسلام، بخشی از روح هویت اسلامی-ایرانی را نیز در خود جذب و بازتاب داده است.

غلامی با بررسی نقدهای وارد شده به کتاب مطهری و پاسخ‌هایی که شاگردان ایشان به آن‌ها داده‌اند، بر این نکته تأکید کرد که نسبت ایران و اسلام تنها زمانی می‌تواند تداوم داشته باشد که این دو «شانه‌به‌شانه» حرکت کنند و یکی از دیگری عقب نماند.

وی در این زمینه، نقش اجتهاد را کلیدی دانست و بر ضرورت بازسازی دستگاه اجتهاد و تقویت نقش عقل در آن برای پاسخ‌گویی به نیازهای جامعه امروز ایران تأکید کرد.

پس از هر سخنرانی، بخش پرسش و پاسخ برگزار شد. در این برنامه، افزون بر پژوهشگران حوزه ایران‌شناسی، شماری از دانشجویان ایرانی مقیم اتریش نیز حضور داشتند. امکان حضور مجازی نیز از طریق پلتفرم گوگل میت برای علاقه‌مندان فراهم بود.

روابط عمومی و اطلاع رسانی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی