تحلیلی حقوقی حمله رژیم صهیونیستی
رژیم صهیونیستی در حمله به ایران، معیارهای سه گانه توسل به دفاع مشروع مطابق ماده 51 منشور ملل متحد، یعنی فوریت، تناسب و ضرورت را نیز رعایت ننموده است و این رفتار نیز هم بر اساس نص صریح منشور و هم بر اساس اجماع نظری و رویه ای، مصداق تجاوز و برای رژیم غاصب اسرائیل مسئولیت آور است.
زینب فرهمندزاد استادیار حقوق بین‌الملل دانشگاه جامع انقلاب اسلامی در مطلبی نوشت: نیمه شب 23 خردادماه 1404، رژیم صهیونیستی آغازگر عملیاتی نظامی بود که طی آن، تمامیت ارضی و حاکمیت سیاسی جمهوری اسلامی ایران را نقض و به نقاطی از خاک این کشور حمله کرد. این اقدام در حالی صورت گرفت که ایران و ایالات متحده امریکا روند مذاکرات غیرمستقیم را طی می‌کردند و ایالات متحده در جریان حمله نظامی مستقیم رژیم صهیونیستی به ایران قرار داشت.
حمله رژیم صهیونیستی به مناطق مسکونی شهرهای ایران و کشتار زنان و کودکان بیگناه، حمله به بیمارستان، حمله به آمبولانس، حمله به خبرنگاران در سازمان صدا و سیما و همچنین حمله به زیرساخت های شهری مانند لوله‌های آب شرب شهروندان غیرنظامی، نقض آشکار قوانین بین‌المللی، از جمله نقض قاعده آمره عدم تجاوز و نقض صریح یکی از بنیادی‌ترین قواعد آمرۀ حقوق بین‌الملل، یعنی قاعدۀ منع توسل به زور و جنایت جنگی به شمار می‌رود.
مادۀ ۲ (۴) منشور ملل متحد به صراحت مقرر میدارد: «کلیۀ اعضاء در روابط بین‌المللی خود از تهدید به زور یا استعمال آن علیه تمامیت ارضی یا استقلال سیاسی هر کشوری، یا از هر روش دیگری که با مقاصد ملل متحد مباینت داشته باشد، خودداری خواهند نمود.»
این عملیات به هیچ عنوان با ادعای «دفاع پیشدستانه» از سوی رژیم صهیونیستی قابل توجیه نیست؛ چرا که با توجه به رای دیوان بین‌المللی دادگستری در قضیه نیکاراگوئه (ICJ Reports 1986, para. 176)، «صرف ادعای تهدید قریب الوقوع یا تدارک حمله حتی با اطلاعات نظامی، مادام که حمله مسلحانه بالفعل یا قریب الوقوع و اجتناب ناپذیر با شواهد غیرقابل تردید احراز نگردد، نمی‌تواند مستند دفاع مشروع شود.»
رژیم صهیونیستی در حمله به ایران، معیارهای سه گانه توسل به دفاع مشروع مطابق ماده 51 منشور ملل متحد، یعنی فوریت، تناسب و ضرورت را نیز رعایت ننموده است و این رفتار نیز هم بر اساس نص صریح منشور و هم بر اساس اجماع نظری و رویه ای، مصداق تجاوز و برای رژیم غاصب اسرائیل مسئولیت آور است.
حقوق بشردوستانه به عنوان حامی غیرنظامیان در مخاصمات مسلحانه، هرگونه حمله علیه اهداف غیرنظامی را ممنوع نموده است. مطابق کنوانسیون‌های چهارگانه ژنو 1949 و پروتکل های الحاقی آن 1977 همه طرف های مخاصمه ملزم به رعایت اصل تمایز(distinction)، تناسب (proportionality) و ضرورت نظامی (military necessity) هستند. اصل تمایز، هرگونه حمله به اهداف غیرنظامی یا زیرساخت هایی که هیچ نقشی در عملیات نظامی ندارند (مانند بیمارستان ها و مدارس) را ممنوع میدارد. آسیب رساندن به مناطق مسکونی بدون ارائه ادله مبنی بر استفاده نظامی از این مناطق، نقض آشکار اصل تمایز و ناقض ماده 51 پروتکل اول الحاقی کنوانسیون ژنو محسوب می شود.
همچنین رفتار رژیم صهیونیستی بابت حمله به اهداف حفاظت شده (protected objects) مانند بیمارستان‌ها و مراکز درمانی و آمبولانس‌ها و همچنین تاسیسات هسته ای تحت نظارت آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ناقض ماده 18 کنوانسیون چهارم ژنو می باشد و مطابق حقوق بشردوستانه بابت این اقدامات مسئولیت مستقیم دارد.
تمام کشورها از جمله ایران طبق ماده 4 معاهده عدم اشاعه (NPT) از حق ذاتی و غیرقابل انکار برای توسعه فناوری هستهای در جهت اهداف صلحآمیز برخوردارند.
بند یک ماده 4 نه تنها به تمامی دولت‌های عضو اجازه می‌دهد که از انرژی هستهای برای مقاصد صلحآمیز استفاده کنند، بلکه در بند 2 ماده1 دولت‌های دارای فناوری هستهای را نیز موظف به همکاری با دیگر دولت‌ها برای انتقال دانش و فناوری هستهای می‌کند.
استفاده صلحآمیز از انرژی هستهای یکی از حقوق مسلم و غیرقابل انکار دولت‌های عضو این معاهده است. بند 1 ماده 4 این معاهده به وضوح بیان میدارد که تمامی دولت‌های عضو، بدون تبعیض از حق تحقیق، توسعه، تولید و استفاده از انرژی هستهای برای مقاصد صلحآمیز برخوردارند.
در این معاهده، هیچ تفکیکی بین بخش‌‌های مختلف چرخه سوخت برای استفاده از انرژی هستهای صلحآمیز دیده نشده است. بنابراین، حق استفاده از انرژی هستهای برای مقاصد صلحآمیز، شامل تمامی مراحل چرخه سوخت هستهای از جمله غنی‌سازی اورانیوم می‌شود.
ایران به عنوان یکی از اعضای فعال NPT، از ابتدای عضویت خود همواره بر استفاده صلحآمیز از انرژی هستهای تأکید کرده و تمامی فعالیت‌های هستهای خود را تحت نظارت‌های پادمانی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی قرار داده و گزارش‌های متعدد آژانس تأیید می‌کند که فعالیت‌های غنی‌سازی ایران فاقد انحراف به سمت برنامه تسلیحاتی بوده و کاملاً در چهارچوب اهداف غیرنظامی (تولید برق، پزشکی و تحقیقات) انجام می‌شود.
با این حال، برخی دولت‌ها بویژه آمریکا همواره تلاش کرده‌اند این حق قانونی ایران را نادیده بگیرند. کشور ایران با وجود پایبندی به NPT و پذیرش بازرسی‌‌‌های بی‌‌‌سابقه آژانس، همواره تحت شدیدترین تحریم‌‌‌ها قرار گرفته است.
هرگونه تلاش برای محدود کردن حق ایران برای استفاده صلحآمیز از انرژی هستهای، نقض آشکار حقوق بین‌الملل و اصول معاهده NPT محسوب می‌شود.
در این راستا جامعه جهانی، شورای امنیت و سازمان بین‌المللی انرژی اتمی موظفند به وظیفه خود مبنی بر محکومیت جنایات رژیم صهیونیستی در حمله به تمامیت ارضی جمهوری اسلامی ایران و مراکز هستهای و جمعیت غیرنظامی عمل کنند.
جمهوری اسلامی ایران نیز این حق را به موجب حقوق بین‌الملل برای خویش قائل است که به موجب ماده 51 منشور ملل متحد از حق ذاتی خود برای دفاع مشروع علیه تجاوز رژیم صهیونیستی به تمامیت ارضی و حاکمیت سیاسی استفاده کند.
روابط عمومی و اطلاع رسانی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی
