ویژه‌نامه بزرگداشت حافظ به زبان تایی منتشر شد
بانکوک - تایلند: به مناسبت بیستم مهرماه، روز بزرگداشت خواجه شمس‌الدین محمد حافظ شیرازی، شاعر بلندآوازه ایران و جهان، رایزنی فرهنگی با هدف پاسداشت جایگاه علمی و عرفانی حافظ و معرفی اندیشه‌های ژرف او برای مخاطبان فارسی‌زبان و غیر فارسی‌زبان اقدام به تهیه و انتشار ویژه‌نامه‌ای پژوهشی و ادبی به زبان تایی کرد.
در این شماره، مجموعه‌ای از مقالات علمی و تحلیلی از اساتید و پژوهشگران حوزه زبان و ادبیات فارسی گردآوری تا سیمای چندبعدی حافظ از منظر اندیشه، ساختار شعری، و تأثیر فرهنگی در جهان اسلام به تصویر کشیده شود.
این ویژه‌نامه با رویکردی جامع در سه محور شناخت اندیشه و جهان‌بینی حافظ در بستر تاریخ، عرفان و فرهنگ ایرانی ـ اسلامی؛ بررسی ساختار درونی و پیوستگی هنری غزل‌ها از منظر ادبی و موسیقایی و تحلیل عناصر فرهنگی و زبانی در ترجمه‌های عربی دیوان حافظ و جلوه‌های حضور شعر او در فرهنگ عربی تنظیم شده است.
در ادامه، خلاصه‌ای از سه مقاله اصلی این ویژه‌نامه ارائه که هر یک از زاویه‌ای متفاوت به تبیین ابعاد فکری، ادبی و فرهنگی حافظ پرداخته و در مجموع تصویری روشن از جایگاه او در سنت عرفانی و ادبی ایران و بازتاب جهانی شعرش ترسیم می‌کند.
گذری بر شعر و اندیشه حافظ شیرازی
در این مقاله، حافظ به‌عنوان چکیده‌ای از روح ایرانی و عقلانیت عرفانی معرفی که وی در دوران پس از هجوم مغول، که جامعه از خستگی و ناامیدی رنج می‌برد، پیام‌آور شادی، عشق و بیداری بودو ایشان با الهام از سنت باستانی ایران و آموزه‌های عرفانی اسلام، نگاه انسان را از ظواهر زهد به حقیقت عشق سوق می‌دهدودر جهان‌بینی وی، عشق تنها راه رهایی از بی‌معنایی و شادی، نوعی مقاومت در برابر رنج‌های زندگی است.
در بخش دوم مقاله، نویسنده به ارتباط حافظ با میراث فرهنگی ایران اشاره و اینکه چگونه شخصیت‌هایی چون جمشید و فریدون در شعر او زنده می‌شوند و نقش نمادین می‌یابند و زبان شعر وی، آینه‌ای از روح زمانه اوست؛ زبانی که در آن عقل و جنون، ایمان و رندی، با نظمی شاعرانه در کنار هم می‌نشینند ودرنهایت نویسنده مقاله نتیجه می‌گیرد که حافظ نه‌فقط شاعر، بلکه متفکری اجتماعی و اخلاقی بود که از خلال غزل، انسان را به خودآگاهی و آزادگی فرا می‌خواند.
ساختار منسجم در غزل‌های حافظ
این مقاله بر پایه پژوهش‌های جدید ادبی، انسجام و پیوستگی درونی غزل‌های حافظ را بررسی می‌کند. برخلاف دیدگاه سنتی که غزل‌های وی را مجموعه‌ای از ابیات پراکنده می‌دانست، نویسنده نشان می‌دهد که هر غزل ساختاری هدفمند و همچون سفری درونی از حیرت به وصال، از جهل به شهود پیش می‌رود وموسیقی درونی، تکرار واژگان کلیدی و چینش دقیق ابیات از عناصر مهم این انسجام هستند.
در تحلیل نویسنده، حافظ با استفاده از مفاهیمی چون "می"، "رند"، "راز" و "عشق"، شبکه‌ای از معنا می‌سازد که ابیات را به هم پیوند می‌دهد و به شعر او بعدی فلسفی می‌بخشد و در این نگاه، غزل حافظ علاوه بر بیان احساس، تأملی ساختارمند بر هستی و انسان است و نتیجه‌گیری مقاله آن است که ساختار سنجیده غزل‌های حافظ، دلیل ماندگاری و جهان‌شمولی شعر اوست؛ زیرا در پس هر بیت، طرحی آگاهانه از معنا و موسیقی نهفته است.
عناصر فرهنگی و زبانی در ترجمه‌های عربی دیوان حافظ
مقاله سوم به قلم محمدرضا عزیزی، به بررسی چالش‌های ترجمه دیوان حافظ به زبان عربی اختصاص دارد که در این پژوهش، نویسنده توضیح می‌دهد بسیاری از تصاویر و مفاهیم شعر حافظ همچون پیر مغان، خرابات، شراب عرفانی و استعاره‌های ایرانی در فرهنگ عربی معادل دقیق ندارند و این تفاوت‌های فرهنگی سبب شده مترجمان برای انتقال معنا از شیوه‌هایی چون تصریح، حذف یا دگرگونی مفهومی استفاده نمایند.
در پایان مقاله، نتیجه گرفته می‌شود که این ناهمخوانی‌ها نه نشانه ضعف ترجمه، بلکه بیانگر هویت فرهنگی مستقل ایران در بستر تمدن اسلامی است و هر چند ترجمه‌های عربی نتوانسته‌اند همه ظرافت‌های زبانی حافظ را منتقل کنند اما سبب گسترش شناخت از اندیشه ایرانی و روح آزاداندیشی حافظ در میان نخبگان عرب‌زبان شده و بدین‌سان، شعر حافظ همچنان پلی میان زبان‌ها و ملت‌ها باقی مانده است.
ویژه‌نامه بزرگداشت حافظ به زبان تایی کوششی است برای بازخوانی دوباره میراث جاودان او از منظرهای گوناگون، از اندیشه و عشق تا ساختار و ترجمه، هر مقاله تصویری تازه از حافظ ارائه می‌دهد: شاعری که توانست عقل و احساس، عرفان و زندگی، زبان و فرهنگ را در نقطه‌ای متعالی به هم پیوند دهد. حافظ علاوه بر شاعر قرن هشتم، وجدان بیدار انسان معاصر است؛ صدایی که هنوز از عمق قرن‌ها، انسان را به عشق، شادی و رهایی فرا می‌خواند.
روابط عمومی و اطلاع رسانی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی
