متن این سخنرانی چنین است:

پژوهشگران و هنرمندان ارجمند!  با سلام

جاده ابریشم، شاهراه تبادل تمدن‌ها، در طول تاریخ، نه تنها کالا، بلکه اندیشه، هنر و موسیقی را نیز به ارمغان بُرد و آورد. امروز، به روایت یکی از ماندگارترین جلوه‌های این تبادل فرهنگی می‌پردازیم: نفوذ و تداوم سازها و مفاهیم موسیقی ایرانی در گستره فرهنگی چین. این پیوند، داستانی است که هم در صفحات تاریخ ثبت شده و هم در نغمه‌های امروزی زنده است.

شواهد تاریخی این ارتباط، هم مکتوب است و هم ملموس. منابع درباری دودمان تانگ (قرن ۷ تا ۱۰ میلادی)، همچون کتاب «یوئه فُو»، به حضور گروه‌های موسیقایی «هویهو» از سرزمین‌های غربی، از جمله ایران، در پایتخت‌هایی چون چانگ‌آن اشاره می‌کنند.

این گزارش‌های نوشتاری، با یافته‌های باستان‌شناسی در شمال غرب چین، به ویژه در تورفان، تأیید می‌شود. نقاشی‌های دیواری کشف شده از این مناطق، صحنه‌هایی از نوازندگی را با سازهایی با نیمرخ ایرانی، چون گونه‌های ابتدایی بربط، به تصویر می‌کشند.

این مدارک، گواه نخستین موج‌های تأثیرگذاری موسیقی ایرانی در این سرزمین هستند. اما این میراث، منحصر به موزه‌ها نیست؛ بلکه در موسیقی زنده و امروزی اویغور در سین کیانگ جریان دارد. سازهایی چون «سانتِر» (بازمانده سنتور)، «راوان» (نسل کمانچه) و «تامبور» (همخانواده تنبور)، رباب، دوتار، سه تار، قانون، قیچک، دف( ده پ)، نقاره( سُرنا) ارکان اصلی موسیقی این منطقه‌اند.

پژوهش‌های فرهنگستان علوم اجتماعی چین نشان می‌دهد که حتی واژگان بنیادین موسیقی در زبان اویغوری، ریشه در فارسی دارند. واژه‌هایی چون «نَغْمه» (ملودی)، «ساز» (ابزار موسیقی)، و نام برخی مقام‌ها مانند «راست».

این تأثیر، فراتر از جغرافیای سین کیانگ، وارد جریان اصلی موسیقی ملّی چین شده است. ارکستر ملی موسیقی چین در پکن و دیگر نهادهای آکادمیک، به‌طور منظّم از این سازها در کنار سازهای اصیل چینی مانند «پی‌با» و «ارْهو» استفاده می‌کنند. 

این تلفیق خلاقانه، در آثار آهنگسازان برجسته‌ای چون «ژائو جی‌پینگ» (آهنگساز فیلم‌هایی چون «قهرمان») تجلی یافته و نشان می‌دهد این سازها نه به عنوان عناصری بیگانه، که به عنوان بخشی سازنده از پالت صوتی مدرن موسیقی چین پذیرفته شده‌اند. ثبت و تحلیل مبادلات و روابط فرهنگی عمیق، مرهون تلاش محققان دو کشور است.

در این زمینه، اثر ارزشمند خانم نادره بدیعی با عنوان «موسیقی ایرانی در چین» (نشر بلخ، ۱۳۸۲)، نقشی کلیدی ایفا کرده و بخش مهمی از این میراث مشترک را مستندسازی نموده است. موسیقی زبانی جهانی است. داستان سازهای ایرانی در چین روایت تعامل فرهنگ‌ها و در فرامرزها ی جغرافیایی است.

این نغمه‌های مشترک، که روزی کاروان‌های جاده ابریشم را همراهی می‌کرد، امروز نیز می‌تواند نَوایی آشنا برای گفت‌وگوی بیشتر و فهم عمیق‌تر میان تمدن‌های کهن ایران و چین باشد. سپاسگزارم.

روابط عمومی و اطلاع رسانی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی