سید روح‌الله حسینی رایزن فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در افغانستان در یادداشتی آورده است: در یک سال گذشته، جنگ غزه به صحنه‌ای پیچیده از تقابل‌های نظامی، رسانه‌ای و سیاسی میان مقاومت فلسطین و رژیم صهیونیستی تبدیل شده است. برخلاف تصور بسیاری از ناظران غربی، این جنگ تنها نبردی میان دو طرف درگیر نیست، بلکه بازتابی از رقابت ژرف میان دو گفتمان است: گفتمان مقاومت اسلامی و گفتمان سلطه‌جویانه غربی. ایالات متحده و متحدانش با پشتیبانی آشکار از رژیم صهیونیستی، نه‌تنها درصدد حفظ منافع استراتژیک خود در خاورمیانه هستند، بلکه از این درگیری به عنوان آزمایشگاهی برای ارزیابی کارایی سلاح‌های مدرن خود نیز بهره می‌گیرند.

در چنین فضایی، جنبش حماس با اتخاذ رویکردی متفاوت از گذشته، تلاش کرده تا ضمن حفظ ماهیت مقاومتی خویش، وارد مرحله‌ای تازه از عقلانیت سیاسی و واقع‌گرایی استراتژیک شود. پاسخ حماس به طرح آتش‌بس پیشنهادی قدرت‌های منطقه‌ای و جهانی، نشان‌دهنده تغییر در شیوه تفکر و تصمیم‌گیری این جنبش است؛ تغییری که نه از سر ضعف، بلکه ناشی از بلوغ سیاسی و درک عمیق از تحولات میدانی و بین‌المللی است.

جنگ غزه به سادگی پایان نمی‌یابد، زیرا ریشه‌های آن در شبکه‌ای از منافع پیچیده نظامی، اقتصادی و سیاسی تنیده شده است. جامعه نظامی و صنایع تسلیحاتی آمریکا از ادامه این جنگ سود می‌برند و رژیم صهیونیستی نیز آن را ابزاری برای پیشبرد سیاست توسعه‌طلبی خود در سرزمین‌های اشغالی می‌داند.

 در این میان، حماس توانست با تدبیر سیاسی، از فرصت‌های به‌دست‌آمده به نفع خود بهره گیرد. نه تنها با رد قاطع طرح‌های تحمیلی غرب، مشروعیت خود را حفظ کرد، بلکه با اصلاح برخی بندهای کلیدی پیشنهاد آتش‌بس، نشان داد که خواهان انحصار سیاسی در فلسطین نیست. تصمیم حماس برای واگذاری مدیریت سیاسی غزه و فلسطین به اجماع ملی گامی مهم در جهت کاهش شکاف‌های درونی و افزایش همبستگی میان گروه‌های فلسطینی محسوب می‌شود.

چنین رویکردی، فشارهای تبلیغاتی آمریکا و اسرائیل را خنثی کرد و زمینه مشروعیت بیشتر مقاومت را در سطح منطقه فراهم ساخت. حماس در عین پذیرش نسبی آتش‌بس، تأکید کرد که جزئیات هر توافقی باید در مذاکرات آینده و با تضمین کشورهای اسلامی مورد بررسی قرار گیرد؛ بدین معنا که در عین پذیرش مذاکره، اصول مقاومت و استقلال تصمیم‌گیری خود را حفظ کرده است.

 از منظر سیاسی، این اقدام حماس را باید بخشی از گذار از مقاومت نظامی به دیپلماسی مقاومت دانست. این تغییر فاز، ضمن آنکه چهره‌ای جدید از مقاومت اسلامی در جهان عرب ترسیم می‌کند، حماس را از گروهی صرفاً نظامی به بازیگری سیاسی با قدرت چانه‌زنی بالا تبدیل کرده است. افزون بر این، رویکرد اخیر حماس موجب شد تا تبلیغات رسانه‌های غربی که این جنبش را عامل تداوم خشونت معرفی می‌کردند، تا حد زیادی بی‌اثر شود.

تحلیل مواضع اخیر حماس نشان می‌دهد که این جنبش توانسته است میان مقاومت مصلحانه و عقلانیت سیاسی توازن برقرار کند. برخلاف گذشته که مقاومت فلسطین عمدتاً در میدان نظامی خلاصه می‌شد، امروز شاهد نوعی تحول در اندیشه سیاسی حماس هستیم تحولی که آن را به سمت مشارکت در تصمیم‌سازی ملی و تعامل سازنده با دیگر گروه‌های فلسطینی سوق داده است.

تأکید بر اجماع ملی، پرهیز از حاکمیت انحصاری، و قدردانی از نقش کشورهای اسلامی، نشانه‌هایی از بلوغ سیاسی و اجتماعی در درون حماس است. از سوی دیگر، این رفتار حماس واکنشی هوشمندانه به تبلیغات اسرائیل و آمریکا بود. در حالی که تل‌آویو و واشنگتن می‌کوشیدند حماس را عامل بحران معرفی کنند، این گروه با پذیرش مشروط آتش‌بس و تأکید بر منافع مردم فلسطین، چهره‌ای منطقی و مردمی از خود ارائه داد.

این تغییر راهبرد، فرصت تازه‌ای برای بازتعریف مقاومت فلسطینی در سطح منطقه‌ای فراهم کرده است. در بُعد بین‌المللی، حماس موفق شده با استفاده از فضای چندقطبی جهان، حمایت ضمنی برخی قدرت‌های غیرغربی را نیز جلب کند و موازنه‌ای جدید در برابر سلطه غربی‌ها ایجاد نماید. از این منظر، می‌توان گفت حماس اکنون نه فقط نماد مقاومت نظامی، بلکه بازیگری سیاسی با ظرفیت تأثیرگذاری در معادلات منطقه‌ای است. جنگ غزه اگرچه هنوز ادامه دارد، اما تحولات اخیر نشان می‌دهد که میدان نبرد دیگر تنها در سنگرهای غزه خلاصه نمی‌شود؛ بلکه به عرصه دیپلماسی، افکار عمومی و مدیریت هوشمند سیاسی نیز کشیده شده است.

 این روند در صورت تداوم، می‌تواند مسیر آینده فلسطین را از مقاومت صرف به سوی تشکیل یک نظام ملی مبتنی بر اجماع و عدالت هدایت کند. در نهایت، تجربه حماس ثابت کرد که عقلانیت در مقاومت نه نشانه عقب‌نشینی، بلکه شرط بقا و پیشرفت در برابر دشمنی است که بیش از هفتاد سال با ابزارهای نظامی و تبلیغاتی در پی حذف هویت فلسطینی بوده است.

روابط عمومی و اطلاع رسانی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی