در این نشست علمی و ادبی، جمعی از اساتید دانشگاه، شاعران و پژوهشگران ایرانی و اندونزیایی حضور داشتند و به بررسی جلوه ‌های اعتدال دینی در اشعار حافظ شیرازی و شاعران معاصر اندونزی پرداختند.

درآغاز وبینار، محمدرضا ابراهیمی رایزن فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در اندونزی از تلاش اتاق‌های ایران در دانشگاه‌های مختلف اندونزی و از شاعرانی همچون خانم یوسفی، شاعر و منتقد ادبی ایرانی و سفیان زید شاعر و نویسنده اندونزیایی قدردانی کرد.

وی در سخنان خود با اشاره به جایگاه حافظ در ادبیات و اندیشه ایرانی گفت: خواجه شمس‌الدین محمد شیرازی، متخلص به حافظ و مشهور به لسان‌الغیب، از برجسته ‌ترین شاعران تاریخ ادبیات فارسی است که نه تنها در عرصه شعر، بلکه در اندیشه اجتماعی و اخلاقی نیز صاحب دیدگاهی متعادل و انسانی بود.

ابراهیمی تأکید کرد که اندیشه حافظ مبتنی بر مفاهیمی چون تساهل، مدارا، رندی و آگاهی اجتماعی است. وی با اشاره به بیت مشهور حافظ «آرامش دو گیتی تفسیر این دو حرف است/ با دوستان مروت با دشمنان مدارا»، اظهار داشت که حافظ در حقیقت آموزگار اعتدال و عقلانیت در جامعه است و این پیام، امروز نیز در دنیای پرتنش معاصر معنا و کارکردی عمیق دارد.

در ادامه، محمدمهدی مرادی معاون سفیر جمهوری اسلامی ایران در جاکارتا، به جنبه‌های عرفانی و اخلاقی شعر حافظ پرداخت. وی گفت: حافظ در عرفان و اخلاق مقام والایی دارد. چه در عرفان نظری و چه در عرفان عملی، اندیشه‌ای اصیل و منحصر به فرد ارائه کرده است. او از ظاهرگرایی دینی پرهیز دارد و رندی را به عنوان مکتبی از آزادگی، صداقت و معنویت حقیقی معرفی می‌کند.

مرادی افزود که اخلاق حافظ، اخلاقی آزادمنشانه و عارفانه است؛ اخلاقی که انسان را از ریا و تعصب می‌رهاند و به سوی صداقت، عشق و حقیقت سوق می‌دهد.

سفیان زید، شاعر و نویسنده برجسته اندونزی، در سخنرانی خود با عنوان «حافظ، گوته و عبدالهادی؛ اعتدال دینی در شعر» گفت: منابع مربوط به حافظ در زبان اندونزیایی مناسب و خوب است و این وظیفه مشترک اتاق‌های ایران و رایزنی فرهنگی ایران در اندونزی است که برای گسترش ترجمه‌ها و پژوهش‌های مرتبط اقدام کنند.

وی توضیح داد که گوته شاعر آلمانی، از طریق ترجمه آثار حافظ و تصوف اسلامی با معنویت شرق آشنا شد و دیوان شرقی-غربی خود را با الهام از حافظ نگاشت. زید در ادامه با اشاره به شعر معروف حافظ درباره «عقاب بلندپرواز» گفت: این شعر، روح آزاد انسان را به تصویر می‌کشد که نباید در بند ظواهر دینی گرفتار شود. حافظ عبادت را نفی نمی‌کند، بلکه تأکید دارد که معنویت فراتر از مناسک است و این همان جوهره اعتدال دینی است؛ پرهیز از افراط و تأکید بر عشق و خرد.

وی در بخش دیگری از سخنانش، نمونه‌هایی از شعر شاعران اندونزیایی مانند عبدالهادی را ذکر کرد که در آن‌‌ها نیز مفاهیم اعتدال، عشق و همزیستی دینی بازتاب یافته است. زید گفت: در شعر عبدالهادی می‌خوانیم که شرق و غرب هر دو معلمان ما هستند؛ از مسلمان و هندو و مسیحی تا بودایی و تائوئیست. این نگاه باز، بیانگر روح اعتدال دینی است که در فرهنگ اندونزی ریشه دارد.

در ادامه، باستیان زولینو استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه اندونزی، درباره مفهوم «لسان‌الغیب» سخن گفت و توضیح داد که حافظ به عنوان شاعری شناخته می‌شود که از الهام الهی سخن می‌گوید.

وی گفت: اشعار حافظ نه تنها بیانگر اندیشه بشری، بلکه حامل پیام‌های معنوی و اسرار درونی هستند. دیوان حافظ در فرهنگ ایرانی کتابی مقدس تلقی می‌شود که در آیین‌های اجتماعی همچون خواستگاری و فال حافظ حضور دارد و پیوندی میان عشق، ایمان و خرد برقرار می‌کند.

باستیان زولینو با استناد به نظریه پیر بوردیو، پدیده فال حافظ و جایگاه دیوان او در فرهنگ ایران را نوعی سرمایه فرهنگی دانست که در جامعه ایرانی مشروعیت معنوی و اجتماعی دارد.

وی افزود: شعر حافظ در حقیقت پلی میان جهان درونی و بیرونی انسان است و همچنان الهام‌بخش جویندگان حقیقت در سراسر جهان است.

در پایان برنامه، اشعاری از حافظ از جمله غزل معروف «الا یا ایها الساقی ادر کأساً و ناولها» خوانده شد و حاضران ضمن قدردانی از برگزارکنندگان، این وبینار را گامی ارزشمند در گسترش تعاملات فرهنگی و ادبی میان ایران و اندونزی دانستند.

در پایان جلسه حضوری و وبیناری دانشجویان و اساتید دانشگاه به طرح پرسش‌های از ویژگی های شاعران معاصر ایرانی و اندیشه حافظ در حکمرانی در جامعه و سیاست مطرح کرده و سخنرانان وبینار به سوالات آنان پاسخ گفته‌اند.

روابط عمومی و اطلاع رسانی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی