سید هادی ساجدی عضو هیئت علمی دانشگاه تهران با بیان اینکه نخستین اجلاس بین المللی حقوق بشر در رهیافت شرقی یک پروژه بزرگ، آکادمیک و هدفمند است، گفت: نیمه دوم قرن هفدهم و از زمانی که جریان روشنگری در غرب مدرن شکل گرفت و سپس قرن هجدهم که اوج جریان روشنگری بود انسان غربی تعریفی جدید پیدا کرد. در این دوره نگاه به انسان عوض شد و این نگاه به انسان برخلاف تعریف در کشورها و تمدن‌های مختلف همچون چین، ایران باستان و هند بود.

وی با بیان اینکه در این ساختار جدید مبتنی بر تعریف غربی نگاه به انسان و جامعه کاملا متفاوت بود، افزود: این نگاه جدید که مبتنی بر نفی دین و نفی عالم غیب و نفی متافیزیک از زندگی بود در نهایت به جایی رسید که به جنگ جهانی اول و دوم با کشته شدن میلیون‌ها انسان منجر شد.

ساجدی تصریح کرد: سه سال بعد جنگ جهانی دوم، سازمان ملل شکل گرفت و اعلامیه حقوق بشر تدبیری بود که غربی‌ها برای کنترل ناموزونی‌ها، ظلم‌ها، تجاوزها نسبت به حقوق انسان‌ها در نظر گرفتند. این مسیری که غربی ها آغاز کردند و با ادبیات اومانیسم، انسان محوری را در سپهر فعالیت‌ها قرار دادند، به لحاظ هستی شناسی قائل به ماتریالیسم شد و ساحت‌های وجودی دیگر -انسان و جهان- را منکر شدند و فقط عالم ماده را پذیرفتند.

این استاد دانشگاه تاکید کرد: در ساحت علم و دانش نیز این تعریف جدید، علم را از مسیری برای کشف واقعیت و حقیقت به ابزاری برای ساخت تکنولوژی و بهره مندی بیشتر از ظرفیت‌های طبیعت و وسیله‌ای برای کسب قدرت تبدیل کرد؛ این مسیرها را طی و ناچار شدند با طرح ادبیات حقوق بشر و حقوق بنیادین انسان راهی برای کنترل این از مرز بیرون زدگی و کنترل نسل کشی پیدا کنند.

وی افزود: غافل از اینکه در نگارش بیانیه حقوق بشر و این اعلامیه و متمم‌هایی که به این سند اضافه شد بسیاری از ابعاد وجودی انسان نادیده گرفته شد. به عنوان مثال ادیان در نگارش این متن حضور نداشتند درحالی که خاستگاه حقوق بشر خاستگاه شرقی است.

ساجدی با بیان اینکه وقتی صحبت از شرق می‌کنیم به هیچ وجه منظورمان شرق جغرافیایی نیست، همچنین به هیچ وجه نگاه‌مان ناسیونالیستی هم نیست، اظهار داشت: مراد از شرق فرهنگی همه آن تمدن‌ها و فرهنگ‌هایی است که نگاه‌شان به انسان و جهان و ادبیات نادیده گرفته شد چرا که ادبیات سکولار غربی نگاه خودش را به بقیه تحمیل کرد.

این استاد دانشگاه خاطرنشان کرد: شرق فرهنگی از آمریکای لاتین آغاز می‌شود، اروپای شرقی را در برمی‌گیرد، غرب آسیا، آسیا، آفریقا و کشورهای مختلف را که ثروت‌های‌شان گرفته شد تا غرب به پیشرفت برسد را نیز شامل می‌شود.

وی افزود: این اجلاس به دنبال گفتمانی است که حقوق همه تمدن‌ها در آن لحاظ شود. همه ادیان و تمدن‌های متکثر دارای ساحت‌های فرامادی و مشترکات هستند. فرهنگ‌ها و تمدن بشری در شرق فرهنگی احساس نیاز به مناجات را قبول دارند. در این فضا همه ساحت‌های وجودی انسان مدنظر قرار می‌گیرد و صرفا یک ماشین پولساز نیست!

ساجدی سپس با بیان اینکه انسان‌ها نیاز به ابدیت دارند اما در این تعریف کنونی بشر انسان از ابدیت قطع می‌شود، گفت: انسان‌ها مرگ اندیشی و غایت اندیشی دارند درحالی که در ادبیات کنونی این موارد نادیده گرفته می‌شود. در این ادبیات کنونی سخن از وظایف نادیده گرفته می‌شود، وظایف نسبت به هستی و سایر انسان‌ها از جمله این موارد هستند.

وی با بیان اینکه درباره این موارد لازم است گفت‌وگو کنیم و با گردهم آمدن به اشتراک برسیم و اجازه ندهیم یک تمدن دیدگاه خودش را غالب کند، تاکید کرد: انسان‌ها ابعاد فرهنگی و نیازهای معنوی دارند که باید مورد توجه اندیشمندان قرار بگیرد. اجلاس به دنبال ادبیات و گفت‌وگوی جدید است که بتواند به همه انسان‌ها احترام بگذارد و عدالت را محقق کند و اجازه ندهد عده‌ای بیش از حد ثروت اندوزی کنند و مردم بی دفاع و کودکان و زنان مورد شلیک گلوله قرار بگیرند و هیچ بازدارندگی هم مقابل‌شان ایجاد نشود.

وی در پایان گفت: این موارد صرفا با تولید ادبیات محقق نخواهد شد بلکه باید کنشگری داشت و ادعای حقوقی مطرح و مطالبه‌گری کرد.

نخستین اجلاس بین‌المللی حقوق بشر در رهیافت شرقی به همت دانشگاه باقرالعلوم و با همکاری سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، با حضور 40 میهمان بین‌المللی از 22 کشور از 8 و 12 اردیبهشت ماه سال جاری در تهران، قم و اصفهان برگزار شد.

روابط عمومی و اطلاع رسانی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی