این ویژه‌نامه شامل پنج مقاله کلیدی است که هر یک از زاویه‌ای خاص به ابعاد مختلف تمدن ایران پرداخته‌اند:

۱. نگاهی به دستاوردهای انقلاب اسلامی از منظر امام خمینی (ره)، که تأملی است بر بیانات و نقش محوری ایشان در شکل‌گیری و جهت‌دهی به انقلاب اسلامی ایران؛

۲. تحلیلی بر ساختار گنبدهای دوپوسته در معماری ایرانی، که یکی از شاخص‌ترین نوآوری‌های مهندسی در سنت معماری ایران را معرفی می‌کند؛

۳. مروری بر هنر و معماری ایران، که با نگاهی زیباشناسانه و معنوی، میراث هنری ایران را مورد واکاوی قرار می‌دهد؛

۴. زندگی و نقش علامه محمدباقر مجلسی (ره)، یکی از شخصیت‌های برجسته تاریخ تشیع که آثار ماندگاری در حوزه حدیث و فقه به جای گذاشت؛

۵. معرفی کتاب «شرح باورهای امامیه»، که تلاش می‌کند با زبانی روشن و منطقی اصول عقاید شیعه دوازده‌امامی را برای مخاطب امروزی تبیین نماید.

این مقالات در مجموع تلاشی هستند برای درک بهتر ریشه‌ها، ارزش‌ها و زیبایی‌های فرهنگی، دینی و هنری ایران. امید است که مطالعه این مجموعه بتواند در ارتقای آگاهی و تعمیق شناخت مخاطبان از ایران فرهنگی سهمی مؤثر ایفا کند.

خلاصه مطالب مقالات به این قرار است :

۱. موفقیت‌های انقلاب اسلامی از منظر امام خمینی (ره)

در این مقاله، محور اصلی بر تحلیل اندیشه‌های امام خمینی (ره) استوار است که انقلاب اسلامی را نه‌تنها یک تحول سیاسی، بلکه یک قیام الهی با هدف احیای معنویت در جهان دانستند. نویسنده با بررسی سخنان و پیام‌های ایشان، نشان می‌دهد که چگونه انقلاب ایران توانست مسیر جدیدی در مواجهه با استکبار، وابستگی و فرهنگ مصرف‌گرای غربی ایجاد کند. مقاله همچنین به نقش مردم، روحانیت و نهادهای انقلابی در تثبیت این دستاوردها می‌پردازد.

۲. ساختار گنبدهای دوپوسته در معماری ایرانی

این مقاله نگاهی فنی ـ هنری به یکی از پیچیده‌ترین نوآوری‌های معماری ایرانی دارد: گنبدهای دوپوسته میان‌تهی. نویسنده با بهره‌گیری از شواهد تاریخی از دوره سلجوقی تا صفویه، نمونه‌هایی مانند گنبد مسجد جامع اردستان، گنبد سیدرکن‌الدین یزد و آثار کرمان را بررسی می‌کند. ضمن بررسی ساختار مهندسی، مقاله به بعد زیبایی‌شناسی، انتقال صوت، کنترل دما و مقاومت سازه نیز می‌پردازد. نتیجه‌گیری مقاله این است که این نوع معماری نه تنها زیبایی چشم‌نواز دارد، بلکه حاصل درک عمیق ایرانیان از فیزیک و هنر است.

۳. هنر و معماری ایران؛ میراثی جهانی

در این نوشتار، خواننده با چشم‌اندازی کلی از شاخصه‌های هنر ایرانی مواجه می‌شود. مقاله شامل بررسی نگارگری، تذهیب، خوشنویسی، معماری اسلامی ـ ایرانی و باغ ایرانی است. نویسنده تأکید دارد که همه این عناصر برخاسته از بینش توحیدی و روحیه عرفانی هنرمند ایرانی است که در پی به تصویر کشیدن نظم الهی در قالبی زمینی است. تأثیرپذیری متقابل هنر ایرانی و تمدن‌های مجاور نیز در این مقاله به اختصار ذکر شده است.

۴. علامه محمدباقر مجلسی؛ شخصیت و نقش تاریخی

این مقاله شرحی تحلیلی از زندگی و آثار علامه مجلسی (ره) ارائه می‌دهد. با اشاره به تولد ایشان در اصفهان، جایگاه علمی‌اش در دربار صفوی، و نقش تعیین‌کننده‌اش در ترویج معارف شیعه، نویسنده تلاش می‌کند ابعاد مختلف شخصیت وی را روشن کند. کتاب «بحارالانوار» به عنوان یکی از بزرگترین دایرة‌المعارف حدیثی جهان اسلام، مرکز توجه ویژه در این مقاله است. تأثیرات اجتماعی و سیاسی علامه مجلسی در تثبیت فرهنگ شیعه در ایران نیز مورد بررسی قرار گرفته است.

۵. معرفی کتاب ((شرح باورهای امامیه))

این کتاب نوشته‌ای است با هدف تبیین اصول دین در مذهب امامیه با زبان قابل فهم برای نسل امروز. مقاله به ساختار فصل‌بندی، رویکرد استدلالی، و زبان استوار کتاب می‌پردازد و توضیح می‌دهد که چرا این اثر می‌تواند پل ارتباطی خوبی بین نسل جدید و مبانی اعتقادی شیعه باشد. مفاهیمی چون توحید، عدل، نبوت، امامت و معاد با شواهد قرآنی، عقلی و روایی به‌خوبی در کتاب تحلیل شده‌اند. مقاله توصیه می‌کند این اثر در حلقه‌های مطالعاتی و نشست‌های معرفتی مورد استفاده قرار گیرد.

در این شماره از مجله «فرهنگ ایرانی و ایران فرهنگی»، دو خبر علمی برجسته از پیشرفت‌های فناوری نانو در ایران نیز ارائه شده‌اند که نشانگر جایگاه نوآورانه و دانش‌بنیان کشور در عرصه پزشکی و دندان‌پزشکی هستند:

۱. اسپری نیواشا؛ نسل جدید ترمیم زخم‌ها

اسپری ضدعفونی نانویی «نیواشا» با نانوذرات نقره، علاوه بر ضدعفونی کردن زخم، به ترمیم سریع آن نیز کمک می‌کند. این محصول بدون درد و مناسب انواع زخم‌هاست و جایگزینی نوآورانه برای پمادهای سنتی به شمار می‌آید.

۲. کامپوزیت‌های نانویی دندان ساخت ایران

پژوهشگران ایرانی موفق به تولید کامپوزیت‌های پیشرفته دندان‌پزشکی شدند که برای دندان‌های جلو و عقب مناسب‌اند. این کامپوزیت‌ها دارای استحکام بالا، رنگ طبیعی و کیفیت پولیش عالی‌اند و با برندهای جهانی رقابت می‌کنند.

در پایان این شماره، بخش ویژه‌ای به عنوان «سرمقاله» به قلم آقای مهدی زارع، رایزن فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در تایلند اختصاص یافته است، با عنوان:روابط ایران و تایلند با نگاهی بر جشن‌های نوروز و سونگکران

در این نوشتار، نویسنده با تأکید بر پیشینه درخشان روابط میان ایران و تایلند از دوره صفویه و آیوتایا تاکنون، به نقش برجسته‌ی دیپلماسی فرهنگی در تقویت این روابط اشاره دارد.

او جشن‌های نوروز و سونگکران را نمادهایی از تجدید حیات، همبستگی اجتماعی و صلح فرهنگی میان دو ملت می‌داند. اشتراکات میان این دو جشن از جمله در زمان برگزاری، محتوای معنوی، و آیین‌های خانوادگی، فرصتی برای گفت‌وگوی تمدنی و همکاری‌های مردمی در عرصه فرهنگ ایجاد کرده‌اند.

روابط عمومی و اطلاع رسانی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی