حمید بختیار رایزن فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در زیمبابوه درباره بهره‌هایی که می‌توان از هوش مصنوعی در در حوزه دیپلماسی فرهنگی و فعالیت های فرهنگی بین‌المللی برد، بیان کرد: هوش مصنوعی امروز نه فقط یک فناوری نوظهور، بلکه یک پدیده فراگیر و تحول‌آفرین در روابط جهانی است. این فناوری به شکل مستقیم و غیرمستقیم، بر حوزه دیپلماسی فرهنگی و فعالیت‌های بین‌المللی نیز تأثیر می‌گذارد و مزایای مهمی را در پی دارد.

بختیار ادامه داد : این فناوری‌ها نه تنها شیوه‌های تعامل و ارتباط میان انسان‌ها را متحول کرده‌اند، بلکه فرصت‌های بی‌سابقه‌ای برای تقویت دیپلماسی فرهنگی و تبادلات میان ملت‌ها فراهم آورده‌ است.  

وی با تاکید بر اینکه هوش مصنوعی می‌تواند به عنوان یک ابزار مؤثر برای ایجاد تفاهم میان فرهنگ‌ها، حفظ میراث مشترک بشری و ارتقای تعاملات فرهنگی مورد استفاده قرار گیرد و نقش کلیدی در ساختن جهانی متصل‌تر و همدل‌تر داشته باشد، افزود: ابزارهای ترجمه هوش مصنوعی گفت وگو میان ملت‌های مختلف را آسان کرده و با کاهش موانع زبانی، زمینه‌ساز درک متقابل و ارتباط عمیق‌تر میان فرهنگ‌ها می‌شوند. همچنین از طریق دیجیتالی‌سازی متون تاریخی، بازسازی تصاویر و اسناد کهن و ایجاد آرشیوهای آنلاین، امکان حفظ و احیای میراث فرهنگی فراهم آمده و دسترسی گسترده به این آثار فرصت‌های تازه‌ای برای تبادل فرهنگی ایجاد می‌کند.  

بختیار ادامه داد: ابزارهای هوش مصنوعی قادرند تجربه‌های فرهنگی را شخصی‌ سازی کنند و محتوای متناسب با نیازها و سلیقه‌های گوناگون را در اختیار مخاطبان قرار دهند، امری که تبادلات فرهنگی را جذاب‌تر و اثربخش‌تر می‌سازد.

رایزن فرهنگی ایران در زیمبابوه یکی دیگر از مزایای هوش مصنوعی که سیاست گذاران و رایزنان فرهنگی می توانند از آن استفاده کنند را تحلیل داده‌های کلان دانست و گفت: این مزیت می‌تواند روندها و تغییرات اجتماعی-فرهنگی را شناسایی کرده و این اطلاعات را در خدمت سیاست‌گذاری‌های فرهنگی و دیپلماسی عمومی قرار دهد. زیرا یکی از اولین وظایف نمایندگان فرهنگی در کشور میزبان، شناخت جنبه های مختلف فرهنگ آن کشور است که با استفاده از هوش مصنوعی این روند بسیار سهل شده است.

وی همچنین ابراز کرد: از دیگر کاربردهای مهم این فناوری مقابله با تحریف و کلیشه‌های فرهنگی است، چرا که این ابزار توانایی شناسایی اطلاعات نادرست را تا حدی دارد و می تواند به صیانت از هویت اصیل ملت‌ها یاری رساند.

بختیار با اشاره به اینکه متخصصان و فناوران کشورمان، فعالیت هایی جدی و اثربخش در حوزه هوش مصنوعی و رسیدن به دستاوردهای تازه را آغاز کرده اند، بیان کرد: متخصصان ما باید توجه داشته باشند که نگاه ما به هوش مصنوعی صرفاً فنی یا اقتصادی نباشد، بلکه آن را در بستر فرهنگی و تمدنی خود تعریف کنیم. در این راستا چند محور اساسی وجود دارد: هوش مصنوعی باید انسان ‌محور باشد و در خدمت انسان و ارزش‌های اخلاقی و فرهنگی او قرار گیرد، چرا که استفاده از فناوری بدون توجه به بافت فرهنگی ممکن است به فرسایش هویت ملی و بومی منجر شود. همچنین لازم است این فناوری به طور سیستماتیک در برنامه‌ها و سیاست‌های فرهنگی نهادینه شود؛ از جمله در مراکز فرهنگی، کتابخانه‌ها، دانشگاه‌ها و پروژه‌های تبادل فرهنگی بین‌المللی.

وی با تاکید بر اینکه هوش مصنوعی می‌تواند به احیای زبان‌ها و دانش بومی کمک کند، افزود: با ثبت و بازآفرینی زبان‌های در خطر فراموشی، قصه‌های شفاهی، آیین‌ها و سنت‌های محلی این مهم صورت می گیرد، که این امر تنوع فرهنگی جهانی را غنی‌تر می‌سازد. در کنار این‌ها، ایجاد چارچوب‌های اخلاقی و نظارتی ضروری است تا از تبعیض، سوءاستفاده یا تحریف فرهنگی در کاربردهای هوش مصنوعی جلوگیری شود. نهایتاً، ظرفیت‌سازی و آموزش رایزنان فرهنگی، دیپلمات‌ها و فعالان حوزه فرهنگ اهمیت فراوان دارد تا بتوانند با آگاهی و مسئولیت‌پذیری از قابلیت‌ها و چالش‌های هوش مصنوعی بهره‌برداری کنند.

رایزن فرهنگی ایران در زیمبابوه درباره چالش هایی که رایزنان فرهنگی می توانند در مواجهه با موضوع هوش مصنوعی با آن مواجه شوند، توضیح داد: هوش مصنوعی فرصت‌های بزرگی ایجاد می‌کند، اما بدون تردید چالش‌های خاصی نیز پیش روی رایزنان فرهنگی قرار می‌دهد. یکی از مهم‌ترین چالش‌هایی که رایزنان فرهنگی هنگام استفاده از هوش مصنوعی با آن مواجه هستند، خطر سوگیری در الگوریتم های هوش مصنوعی است. سیستم‌های هوش مصنوعی ممکن است تعصب‌های نژادی، مذهبی یا فرهنگی موجود در داده‌ها را بازتولید کنند و تصویری نادرست از فرهنگ‌ها ارائه دهند.

وی ادامه داد: شکاف دیجیتال میان کشورها و نهادهایی که دسترسی کمتری به فناوری دارند، می‌تواند باعث شود این بخش‌ها از جریان دیپلماسی فرهنگی دیجیتال عقب بمانند.

بختیار با بیان اینکه استفاده نادرست از هوش مصنوعی در تولید محتوا و تصاویر جعلی نیز تهدیدی جدی برای اعتماد عمومی به روایت‌های فرهنگی به شمار می‌آید، چالش دیگر این است که اگر تمام محتواهای فرهنگی صرفاً با اتکا به هوش مصنوعی تولید یا بازنمایی شوند، خلاقیت انسانی و اصالت فرهنگی کاهش می‌یابد. مسئله مهم دیگر نبود قوانین و استانداردهای بین‌المللی مشخص برای نحوه استفاده از هوش مصنوعی در حوزه فرهنگ است.

وی همچنین گفت: برای مقابله با این چالش‌ها، نخست باید هوش مصنوعی و استفاده از آن را به عنوان ابزاری کارآمد به رسمیت بشناسیم تا نیاز به انکار استفاده از آن توسط کاربران نباشد. همچنین آموزش به سیاست گذاران و فعالان حوزه فرهنگی بین المللی نیز بسیار حائز اهمیت است.

رایزن فرهنگی ایران در زیمبابوه در ادامه تاکید کرد: وظیفه رایزنان فرهنگی این است که با شناخت کامل فرصت‌ها و تهدیدها، از هوش مصنوعی به عنوان ابزار برای معرفی بهتر فرهنگ و تمدن اسلامی ایرانی بهره گیرند. آینده دیپلماسی فرهنگی تا حد زیادی به این بستگی دارد که ما چگونه بتوانیم میان فناوری نوین و ارزش‌های دیرین فرهنگی پیوندی پایدار برقرار کنیم. 

روابط عمومی و اطلاع رسانی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی