مسیر سال؛ «برندسازی فرهنگی گامی مهم برای کمک به رونق اقتصاد داخلی است»
دیپلماسی فرهنگی، فراتر از نقش سنتی خود، قادر است به ابزاری مؤثر برای جذب سرمایه خارجی، رونق تولید ملی و گسترش حضورمان در بازارهای جهانی تبدیل شود؛ کارکرد مهمی که رایزن فرهنگی ایران در عمان با تاکید برآن برخی راهکارها و چالش‌های ارتباط بین فرهنگ و اقتصاد در مسیر تحقق شعار سال «سرمایه‌گذاری برای تولید» برمی‌شمارد.
این رایزن فرهنگی در شرح این محور پیشنهادی هم افزود: دیپلماسی فرهنگی باید فرصت‌هایی را برای سرمایه‌گذاری خارجی در صنایع فرهنگی و تولیدات بومی (مثل سینما، موسیقی، صنایع دستی، فناوری‌های فرهنگی و...) فراهم کند. این می‌تواند با معرفی ظرفیت‌های ملی در قالب جشنواره‌ها، نمایشگاه‌ها، هفته‌های فرهنگی و... انجام شود.
ضرورت تقویت جهانی تصویر مثبت فرهنگ ملی
« حمایت از سرمایه‌گذاران داخلی» یکی دیگر از محورهای پیشنهادی بابکی‌نژاد است که درباره آن گفت: با تقویت تصویر مثبت فرهنگ ملی در سطح بین‌المللی، دستگاه دیپلماسی می‌تواند فضای اطمینان‌بخش برای سرمایه‌گذاری بخش خصوصی داخلی در تولیدات فرهنگی ایجاد کند.
مورد دیگری که بابکی‌نژاد بر آن به عنوان راهکارهای موثری تاکید دارد، «گسترش بازارهای جهانی برای محصولات داخلی» است، او دراین رابطه افزود: دیپلماسی فرهنگی باید نقش بازاریاب بین‌المللی را ایفا کند؛ یعنی محصولات فرهنگی-تولیدی کشور را به بازارهای جهانی معرفی کند و راه ورود آنها به بازارهای خارجی را تسهیل کند. این به تولیدکننده‌ها انگیزه بیشتری برای سرمایه‌گذاری می‌دهد.
برای اثرگذاری هرچه بیشتر دیپلماسی فرهنگی بر تحقق شعار سال، «ایجاد شبکه‌های همکاری بین‌المللی» یکی دیگر از محورهای پیشنهادی بابکی‌نژاد است، او ادامه داد: از طریق دیپلماسی فرهنگی می‌توان شبکه‌های تولید مشترک (Co-Production) با دیگر کشورها ایجاد کرد؛ هم برای جذب منابع مالی و هم برای تبادل تکنولوژی و دانش.
رایزن فرهنگی ایران در عمان درباره «برندسازی فرهنگی» به عنوان اقدامی مهم دراین مسیر گفت:اگر دیپلماسی فرهنگی بتواند برندهای ملی قوی بسازد، خود این برندها سرمایه را جذب خواهند کرد. برندسازی نیازمند روایت‌سازی هوشمندانه و پیوسته در سطح جهانی است.
« ایجاد دیپلماسی اقتصادی-فرهنگی ترکیبی» هم اقدام دیگری است که از طریق دستگاه دیپلماسی و به منظور کمک به رونق تولید داخلی می‌توان به آن دست یافت، بابکی‌نژاد دراین خصوص افزود:دستگاه دیپلماسی باید مرز دیپلماسی اقتصادی و فرهنگی را در برخی پروژه‌ها محو کند؛ به این صورت که سرمایه‌گذاری در پروژه‌های تولیدی، هم سود اقتصادی داشته باشد و هم پیام فرهنگی منتقل کند.
کارکرد فعالیت‌های فرهنگی خارج از کشور
او درباره این که چگونه می‌توان فعالیت‌های فرهنگی خارج از کشور را در مسیر رونق سرمایه‌گذاری برای تولید قرار داد گفت: فعالیت‌های فرهنگی خارج از کشور باید هدفمند، هوشمندانه و هماهنگ با سیاست‌های اقتصادی باشد. چند راهکار اصلی به این منظور می‌توان به کار بست، از جمله «برندسازی فرهنگی برای محصولات داخلی».
او در شرح این راهکار پیشنهادی افزود: از طریق فعالیت‌های هنری، نمایشگاه‌ها، جشنواره‌های فرهنگی و معرفی میراث فرهنگی، می‌توان تصویر مثبتی از کشور در ذهن مخاطبان خارجی ساخت و تمایل آنها به خرید یا سرمایه‌گذاری در محصولات ایرانی را افزایش داد.
بابکی‌نژاد درباره اهمیت «ایجاد شبکه‌های نخبگان و کارآفرینان ایرانی در خارج» نیز گفت: با سازماندهی جوامع ایرانی خارج از کشور و ایجاد ارتباط بین نخبگان فرهنگی و اقتصادی، می‌توان پل‌هایی برای جذب سرمایه، انتقال فناوری و توسعه تولید برقرار کرد. برای هدایت «هدفمند دیپلماسی فرهنگی» نیز فعالیت‌های فرهنگی باید همسو با اهداف اقتصادی طراحی شوند؛ یعنی معرفی فرصت‌های سرمایه‌گذاری از طریق برنامه‌های فرهنگی (مثلاً برگزاری شب‌های فرهنگی همراه با معرفی صنایع و فرصت‌های سرمایه‌گذاری).
او درباره ضرورت « استفاده از هنر و رسانه برای روایت فرصت‌های اقتصادی» افزود: تولید فیلم‌های مستند، داستانی، محتوای شبکه‌های اجتماعی که ایران را به عنوان کشوری با ظرفیت‌های بالای تولید و سرمایه‌گذاری نشان دهند. «برگزاری رویدادهای اقتصادی-فرهنگی مشترک» نیز اقدام اثرگذار دیگری است که می‌توان از آن بهره گرفت؛ مثل نمایشگاه‌های «فرهنگ و تجارت» که همزمان با معرفی فرهنگ ایرانی، زمینه آشنایی سرمایه‌گذاران خارجی با بازار و تولیدات ایران را فراهم کند.
در برنامه‌ریزی‌هایی که قرار است که با تحقق دیپلماسی فرهنگی به رونق تولید داخلی نیز کمک کند می‌تواند توجهی ویژه نیز به «حمایت از کارآفرینان فرهنگی» داشت؛ بابکی نژاد افزود: فعالان فرهنگی که در زمینه صنایع دستی، مد، فیلم، موسیقی و غیره فعالیت دارند، می‌توانند سفیران غیررسمی فرهنگ و تولید ملی در بازارهای جهانی باشند.
کم‌اثر بودن فعالیت‌های فرهنگی پراکنده
این رایزن فرهنگی درباره چالش اصلی فعالیت‌های فرهنگی بین‌المللی در رونق بخشیدن به سرمایه‌گذاری در داخل کشور گفت: به نظر من، چالش اصلی فعالیت‌های فرهنگی بین‌المللی در رونق سرمایه‌گذاری داخلی فقدا اتصال مؤثر بین فعالیت‌های فرهنگی و اهداف اقتصادی و تولیدی است.یعنی اغلب فعالیت‌های فرهنگی در خارج از کشور به صورت پراکنده، بدون هدفگذاری اقتصادی و بدون سنجش اثرگذاری انجام می‌شوند.
او درباره چالش‌های دیگری که دراین مسیر وجود دارد نیز افزود: «تصویر ذهنی نامتناسب» یکی از این موارد است، اگر تصویری که از کشور در خارج ساخته می‌شود، شامل مشکلات اقتصادی، بی‌ثباتی یا نبود شفافیت باشد، حتی بهترین فعالیت‌های فرهنگی هم نمی‌توانند سرمایه‌گذار جلب کنند. « فقدان هماهنگی بین دستگاه‌های فرهنگی و اقتصادی» هم مورد دیگری است که دراین مسیر چالش برانگیز است، وزارتخانه‌ها، نهادهای فرهنگی، سفارتخانه‌ها و بخش خصوصی گاها بدون هماهنگی کار می‌کنند و این باعث می‌شود فرصت‌های سرمایه‌گذاری که معرفی می‌شود، پشتوانه اجرایی نداشته باشد.
بابکی‌نژاد، با اشاره به «فقدان بسته‌های مشخص سرمایه‌گذاری» و اثرمنفی آن دراین مسیر گفت: وقتی سرمایه‌گذار خارجی جذب می‌شود، باید دقیقاً بداند در چه پروژه‌هایی با چه شرایطی می‌تواند سرمایه‌گذاری کند. معمولاً این بسته‌ها یا آماده نیستند یا به زبان و قالب قابل فهم بین‌المللی ارائه نمی‌شوند. از اثرگذاری منفی « مشکلات حقوقی و اقتصادی داخلی» نیز نباید غفلت کرد، چراکه حتی اگر فرهنگ‌سازی خوبی انجام شود، اما فضای سرمایه‌گذاری داخلی (مثل قوانین، حمایت از سرمایه‌گذار، تبادلات بانکی و امنیت اقتصادی) آماده نباشد، جذب سرمایه سخت می‌شود.
رایزن فرهنگی ایران در عمان ادامه داد:« ضعف در استفاده از ابزارهای مدرن ارتباطی» مورد دیگری است که چالشی مهم در این رابطه به شمار می‌آید؛ امروزه شبکه‌های اجتماعی، رسانه‌های بین‌المللی و ابزارهای دیجیتال نقش مهمی در تغییر نگرش‌ها دارند، ولی فعالیت‌های فرهنگی ما بعضاً سنتی و کند عمل می‌کند.
روابط عمومی و اطلاع رسانی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی
